“Türkiye Çevre Ajansının Kurulması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” (“Torba Kanun”), 30 Aralık 2020 tarihli ve 31350 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Torba Kanun, yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Torba Kanun kapsamında; Türkiye Çevre Ajansı (“
Çevre Ajansı”) kurulmuş, atık yönetim firmalarının da atık yönetiminden
sorumlu olması, idari para cezalarının caydırıcılığı temin edecek orantıda olması ile çevre izin ve lisansı olmayan
faaliyetlerin süresiz durdurulmasına yönelik bazı düzenlemeler yapılmış ve üyelerin oda ve borsalara olan çeşitli
borçları bakımından birtakım hukuki süreler durdurulmuştur.
Türkiye Çevre Ajansı
Torba Kanun çerçevesinde, çevre kirliliğini önlemek, yeşil alanların iyileştirilmesine katkı sağlamak, döngüsel ekonomi
ve sıfır atık yaklaşımı doğrultusunda kaynak verimliliğini artırmak, ulusal ölçekte depozito yönetim sisteminin
kurulmasına, işletilmesine, izlenmesine ve denetimine yönelik faaliyetlerde bulunmak üzere, tüzel kişiliği haiz ve Torba
Kanun’da belirtilen hususlar haricinde özel hukuk hükümlerine tabi Çevre Ajansı kurulmuştur.
Çevre Ajansı’nın Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın (“
Bakanlık”) çevre strateji ve politikaları doğrultusunda yapacağı
faaliyetlerden başlıcaları aşağıdaki gibidir:
- Bakanlık tarafından belirlenen ve belirli bir depozito bedeli alınarak piyasaya sürülen ürünlerin
tüketilmesi/kullanılması sonrasında iade alınması ve depozito bedelinin geri ödenmesine dayalı Depozito Yönetim
Sistemi’ni kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek; ilgili tarafların depozito yönetim sistemine dahil olmasını
sağlamak ve bunların yükümlülüklerini belirlemek ile Bakanlıkça belirlenen depozito bedeli, ücret ve teminatları almak
ve iade etmek,
- Bakanlık tarafından depozito uygulamasına zorunlu olarak tabi tutulan ürünlere yönelik depozito yönetim sistemi
altyapısının oluşturulmasına, uygulanmasına, izlenmesine yönelik izin ve onay işlemleri dahil gerekli idari
düzenlemeleri ve tedbirleri uygulamak ve gerekli kontrolleri yapmak,
- Çevrenin iyileştirilmesine yönelik faaliyetlerde bulunmak, ve
Sıfır atık yönetim sisteminin kurulmasına ve uygulanmasına katkı sağlamak.
Çevre Kanunu Düzenlemeleri
2872 sayılı Çevre Kanunu (“
Çevre Kanunu”) çerçevesinde düzenlenen çevrenin korunmasına ve iyileştirilmesine yönelik
ilkelere; sıfır atığın yaygınlaştırılması, motorsuz ve elektrikli araçların yaygınlaştırılması ve plastik içerikli
ambalajların azaltılması ilkeleri eklenmiştir. Bu doğrultuda, Çevre Kanunu’nda gerçekleştirilen değişiklikler ve
getirilen eklemelerden başlıcaları aşağıdaki gibidir:
- Atık üreticilerinin atık yönetimlerini atık yönetim sorumlusu olarak yetki verilmiş firmalar aracılığıyla da yerine
getirebilmesine imkan sağlanmıştır. Ancak, Bakanlık tarafından nitelikleri belirlenen atık üreticilerinin atıklarının
yönetimini atık yönetim sorumlusu firmalar aracılığıyla yerine getirmeleri zorunluluğu saklı tutulmuştur.
- Sıfır atık yönetim sistemini kurarak belge alan atık üreticiler, türlerine göre kaynağında ayrı biriktirdikleri
atıklarını, Bakanlık’tan çevre lisansı almış atık işleme tesislerine geri kazanımı sağlanmak üzere verebileceklerdir.
Düzenleme ile, sıfır atık projesi sürecini daha etkin bir şekilde yürütmek amacıyla, atıkların kaynağında
ayrıştırıldıktan sonra Bakanlık’tan çevre lisansı almış atık işleme tesislerine geri kazanımı sağlanmak üzere
verilebilmesinin zorunlu hale getirmek amaçlanmaktadır. Sıfır atık yönetim sistemini kurmayanlara ve/veya kurduğunu
belgeleyemeyenlere idari para cezası uygulanacağı düzenlenmiştir.
-
Atıkların, doğal kaynak ve hammadde kullanımının azaltılması ve geri kazanımın artırılması amacıyla kullanılmasının esas
olduğu belirtilmiştir.
-
Lisans almakla yükümlü gerçek ve/veya tüzel kişiler ile atık yönetim sorumlusu firmalardan alınacak teminatlar için
yönetiminden sorumlu oldukları atıkların türünün, miktarının ve bertaraf maliyetinin temel alınacağı düzenlenmiştir.
-
Tehlikeli kimyasalların üretimi, satışı, depolanması, taşınması ile tüm atıkların toplanması, taşınması ve
depolanmasından, atık üreticisiyle atık yönetim sorumlusunun Çevre Kanunu çerçevesinde düzenlenen yükümlülüklerden
müteselsilen sorumlu olduğu düzenlenmiştir.
-
Çevre izni veya çevre izin ve lisansı olmayan faaliyetlerin, süre verilmeksizin durdurulacağı belirtilmiştir.
-
Benzin ve naftanın depolanması, dolumu ve tankerlerle nakliyesine ilişkin terminaller, dolum adaları veya akaryakıt
istasyonlarında kullanılan her türlü düzenek, tesis ile tankerlerden salınan uçucu organik bileşiklerin kontrolüne
ilişkin Bakanlıkça belirlenen esas ve kriterlere uyulmaması ve su kirliliği nedeni ile kurulması veya işletilmesi izne
tâbi tutulan tesislerin yetkili makamlardan izin almadan kurulması, işletilmesi veya izni iptal edilmesine rağmen
kurulmaya veya işletmeye devam edilmesi veya bu tesislerde izin almaksızın sonradan değişiklik yapılması veya yetkili
makamların gerekli gördükleri değişiklikleri tanınan sürede yapılmaması idari yaptırım kapsamına alınmıştır.
-
Plastik poşetleri ücretsiz verenlere uygulanacak idari para cezası artırılmış; Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara
aykırı olarak plastik poşet verilmesi ile Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara aykırı olarak plastik poşet üretimi ve
tedariki, idari yaptırım kapsamına alınmıştır.
-
Motor yağı değişimlerinin Bakanlıkça yetki verilen işletmeler tarafından yapılması veya atık motor yağlarının bu yerlere
teslim edilmesi zorunlu hale getirilmiştir.
Yetki belgesi bulunmaksızın motor yağı değişimi yapan işletmelere 60 gün içinde yetki belgesi alınması için yazılı
ihtarda bulunulacağı ve yazılı ihtara rağmen yetki belgesi bulunmaksızın motor yağı değişimi yapılması halinde ilgili
işletmelere idari para cezası verileceği düzenlenmiştir.
-
Çevre kirliliğinin önlenmesi amacıyla Bakanlık tarafından, belirlenecek ambalajlar ve ürünler için yürürlüğe konulacak
depozito uygulaması, 1 Ocak 2021 tarihinden 1 Ocak 2022 tarihine ertelenmiştir. Bu doğrultuda, depozito kapsamındaki
ürünlerin satışını gerçekleştiren satış noktaları, depozito uygulaması toplama sistemine katılım sağlamakla yükümlülüğü
söz konusudur.
Zorunlu depozito uygulamasına tabi tutulan ürünlerin üreticileri, ithalatçıları ve piyasaya sürenleri ile depozito
kapsamındaki ürünleri tüketicilere/kullanıcılara sunan toptan ya da perakende satış birimleri; depozito sisteminin
kurulması, işletilmesi ve izlenmesine yönelik idari, mali ve teknik yükümlülüklerini yerine getirmekle yükümlü
tutulmuşlardır.
Oda ve Borsa Borçlarına İlişkin Düzenlemeler
Üyelerin oda ve borsalara olan aidat, navlun hasılatından alınacak oda payları ve borsa tescil ücreti ile oda ve
borsaların Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’ne (“
TOBB”) olan aidat borçları asılları ile 5684 sayılı Sigortacılık
Kanunu uyarınca TOBB’a ödenmesi gereken sigorta eksperleri ve sigorta acenteleri levha aidat borç asıllarının tamamı
bakımından, 30 Aralık 2020 tarihinden 31 Aralık 2021 tarihine kadar;
-
Derdest olan icra ve iflas takipleri durur, taraf ve takip işlemleri yapılmaz,
-
İhtiyati haciz kararları icra ve infaz edilmez,
-
Yeni icra ve iflas takipleri yapılmaz,
-
Zamanaşımı süreleri ile takip hukukuna ilişkin süreler durur. Bu süreler durma süresinin sona erdiği günden itibaren
işlemeye başlar.
Durma süresinin başladığı tarih itibarıyla, bitimine 15 gün ve daha az kalmış olan süreler, durma süresinin sona erdiği
günü takip eden günden başlamak üzere 30 gün uzamış sayılacaktır.
Torba Kanun’un tam metnine
buradan ulaşabilirsiniz.
MORAL | KINIKOĞLU | PAMUKKALE | KÖKENEK
Nur Duygu Bozkurt Kadirhan, Kıdemli Avukat
Burak Batı, Avukat
İrem Tanık, Stajyer Avukat