Maden Yönetmeliği

3213 sayılı Maden Kanunu’nun uygulanması hakkında usul ve esasları düzenleyen Maden Yönetmeliği (“Yönetmelik”) 21 Eylül 2017 tarihli 30187 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olup bu Yönetmelik ile, 6/11/2010 tarihli ve 27751 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır.

Yönetmelik ruhsatlandırma işlemleri ve işletme faaliyetleri hakkında kapsamlı bilgiler içermektedir. Aynı zamanda bazı idari yaptırımlar öngörülmüştür.

Yönetmeliğin getirdiği yenilikleri şu başlıklar altında inceleyebiliriz:

1.Müracaatlarda verilecek belgeler nelerdir?

• Genel müracaat ve arama ruhsatı/sertifikası müracaatının yapılmasıyla ilgili usul ve esaslar Yönetmelik’te düzenlenmiştir, ruhsatlandırma yapılabilmesi için talep sahibinin Yönetmeliğin 11. Maddesinde yer alan belgeleri Maden İşleri Genel Müdürlüğüne vermesi gerekmektedir.

• İşletme ruhsat müracaatları; çevre ile uyum planını veya taahhüdünü içeren işletme projesinin, ruhsat sahibi tarafından Genel Müdürlüğe verilmesi suretiyle yapılır. Projedeki teknik eksiklikler 3 ay içinde tamamlanır. Bu süre içerisinde eksiklikler tamamlanmazsa idari para cezası verilerek süre 3 ay daha uzatılır. Bu süre sonunda eksikliklerini tamamlamayanların talepleri kabul edilmez ve yatırılan işletme ruhsat bedeli iade edilir.

2.İşletme Döneminde Yapılacak İşlemlere İlişkin Getirilen Yenilikler Nelerdir?

• Faaliyetler işletme projesine uygun olarak yürütülmelidir. Her bir işletme izni için ayrı ayrı olmak üzere bir önceki yıl içinde gerçekleştirilen işletme faaliyeti ile ilgili Yönetmeliğin 36. Maddesindeki belgeler her yılın Nisan ayı sonuna kadar ruhsat sahibi tarafından Maden İşleri Genel Müdürlüğüne verilmelidir.

• İşletme izinli ruhsat sahalarında 3 yıldan fazla bir dönem boyunca üretim yapılmaması (mücbir sebep ve beklenmeyen haller hariç) veya herhangi 3 yıllık toplam üretimin projede beyan edilen yıllık üretim miktarının %10’undan az olması halinde ruhsat sahiplerine idari para cezası verilir ve aykırı fiilin tekrarlanması halinde ruhsat iptal edilir. İşletme projesinde, 3 yıl içinde madene ulaşmak amacıyla çalışmalar yapılacağı beyan edilmişse söz konusu yaptırım uygulanmaz.

3.Sevkiyatlar Bakımından Önemli Yenilikler Nelerdir?

Ruhsat sahasında açılan ocaktan doğrudan satışlarda, stok alanları, kırma-eleme tesisi veya zenginleştirme tesislerine kadar yapılan birincil sevkiyatlarda Genel Müdürlükten alınan sevk fişlerinin kullanılması şarttır. Doğrudan satışlarda, sevkiyat güzergahında kantar var ise; kantar fişi de eklenmelidir. Stok alanından dışarıya satışlarda veya ikincil sevkiyatlarda ise 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre düzenlenmiş sevk irsaliyesinin kullanılması yeterli olacaktır. Arama döneminde, amacı dışında ve belirlenen miktardan fazla sevkiyat yapılamaz; aksi takdirde faaliyetler durdurulur, verilen sevk fişleri geri alınır.

4.Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Hammadde İhtiyaçlarının Karşılanması Hususunda Nasıl Düzenlemeler Yapılmıştır?

• Yol, köprü, baraj, gölet, liman, enerji santrali gibi projelerin inşasında kullanılacak yapı ve inşaat hammaddelerinin üretimi için izin almak üzere kamu kurum ve kuruluşlarınca uygun yapı hammaddesi talep projesi hazırlanır, bu proje ile birlikte Maden İşleri Genel Müdürlüğüne başvurulur. Değerlendirmeler sonucunda, en fazla proje süresi sonuna kadar hammadde üretimi için izin belgesi verilir; taleplerde eksiklikler var ise, tamamlanması için üç ay süre verilir, bu süre sonunda tamamlanmazsa tekrar üç aylık müddet tanınır. Yine tamamlanmadığı takdirde talep reddolunur.

• Yürütülen faaliyetler; bir şikayet veya talep halinde veya Genel Müdürlüğün uygun gördüğü hallerde denetlenebilir, aykırı bir durumun tespiti halinde, gerekli önlemler alınıncaya kadar faaliyetler durdurulur. Denetim için gerekli bilgi ve belgeler ibraz edilmez ise, ibrazı için iki ay süre verilir, bu sürede verilmezse de idari para cezası uygulanır. Projeye aykırı faaliyette bulunulduğu tespit edilirse, uygun faaliyette bulunulması için altı ay süre verilir.

• Üretilen hammadde proje amacı dışında kullanılamaz. Kullanıldığının tespiti halinde idari para cezası verilecektir. İkinci kez proje dışı kullanım tespit edilirse, idari para cezası uygulanarak izin iptal edilir.

5.Ruhsat Sahibinin Durumu Nedir?

Üretim izin belgesi verilen alanda ruhsat olması durumunda ruhsat sahibi, ruhsat sahası içinde kamu kurum ve kuruluşu veya görevli şirketten, söz konusu alanla ilgili olarak herhangi bir hak talep edemez, faaliyete müdahale edemez. 

6.İşletme Faaliyeti Belgeleri Ne Zaman Verilecektir; Verilmez İse Ne Olur?

İzin sahibi, faaliyeti gerçekleştirenlere ilişkin gerekli bilgileri ve faaliyet başlangıç ve bitiş tarihlerini bir ay içinde Genel Müdürlüğe bildirmelidir.  Sahalarda, üretim ve/veya sevkiyat yapılması durumunda, izin sahibi her yıl Nisan ayı sonuna kadar bir önceki yıl içinde gerçekleştirdiği işletme faaliyeti ile işletme faaliyet raporunu ve imalat haritasını Genel Müdürlüğe vermekle yükümlüdür. Söz konusu yükümlülükler yerine getirilmez ise, yerine getirilinceye kadar üretim faaliyeti durdurulur.

7.Yeni Bildirim ve İzin Alma Yükümlülükleri Nelerdir?

• Maden ruhsat sahibi tüzel kişinin ortaklık yapısında değişikliğe yol açabilecek %10’dan fazla hisse devir işlemleri Bakanlığın iznine tabidir.

• Rödövans sözleşmeleri ve bu sözleşmelerde yapılan değişiklikler, devir ve intikal işlemleri hakkında Genel Müdürlüğe bilgilendirme yapılması ve maden siciline bilgi amaçlı şerh verilmesi zorunludur.

8.Kamu Kurum ve Kuruluşlarından Alınması Gereken İzinler Konusunda Ne Gibi Yenilikler Getirilmiştir?

• Maden arama faaliyetleri ve yeraltı madencilik faaliyetlerine bağlı yerüstü tesisleri için Kanun ve bu Yönetmelikte belirtilmiş izinlerin alınması zorunlu olup, izin alınmadan faaliyette bulunulduğu tespit edilirse, faaliyetler durdurulur.

• Mera alanlarında madencilik faaliyetleri için ise il gıda, tarım ve hayvancılık müdürlüğünün izni gereklidir. Gerekli izinler alınmadan faaliyette bulunulduğunun tespiti halinde Kanunun 7 nci maddesine göre işlem tesis edilir. Tarım arazilerinde madencilik faaliyetleri yapılabilmesi için ise 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu gereğince, ruhsat sahibinin başvurusu üzerine, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığından kamu yararı kararı alınması gereklidir. Hazinenin özel mülkiyetinde veya Devletin hüküm ve tasarrufundaki yerlerde yapılan madencilik faaliyetleri için arazi mülkiyeti kapsamında izin istenmeyecektir.

Eylül Bengisu Gümüş, Avukat

Uğursan Yiğit Parmaksız, Kıdemli Avukat