Ticari Reklamlar Kapsamında Reklam Kurulu'nun Çalışma Usul ve Esasları

Kanun’un 63. Maddesiyle görevlendirilen Reklam Kurulu:

• Ticaret Bakanının görevlendireceği genel müdür bir başkan ve Ticaret Bakanlığının görevlendireceği bir genel müdür yardımcısı üye,
• İdari görevlerde çalışan hâkim veya savcılar arasından bir üye,
• Gıda, Tarım ve Hayvancılık, Sağlık Bakanlığı ve Kültür ve Turizm Bakanlıklarının görevlendireceği birer üye,
• RTÜK ve TSE’nin görevlendireceği birer üye,
• Ankara, İstanbul ve İzmir büyükşehir belediyelerinin kendi aralarından seçeceği bir üye,
• Yükseköğretim Kurulunun, reklamcılık, iletişim veya ticaret hukuku alanında uzman öğretim üyeleri arasından görevlendireceği bir üye,
• Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin, Türkiye Medya ve İletişim Meclisi üyeleri arasından görevlendireceği bir üye,
• Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonunun görevlendireceği bir üye,
• Tüketici Konseyinin Konseye katılan tüketici örgütü temsilcileri arasından seçeceği bir üye,
• Reklam verenler derneklerinin veya varsa üst kuruluşlarının seçeceği bir üye ve Reklamcılar derneklerinin veya varsa üst kuruluşlarının seçeceği bir üye,
• Türk Eczacıları Birliğinin görevlendireceği eczacı bir üye ve Türk Diş Hekimleri Birliğinin görevlendireceği diş hekimi bir üye,
• Türk Tabipleri Birliği Merkez Konseyinin görevlendireceği doktor bir üye ve Türkiye Barolar Birliğinin görevlendireceği avukat bir üye,

olmak üzere görev süreleri 3 (üç) yıl olan 19 (on dokuz) üyeden oluşmaktadır.

Çeşitli bakanlık ve sektör temsilcilerinden oluşan Reklam Kurulu; ticari reklamlarda uyulması gereken ilkeleri belirleme, haksız ticari uygulamalara karşı tüketiciyi korumaya yönelik düzenlemeleri yapma ve Ticaret Bakanlığı aracılığıyla duyurma, ticari reklam ve haksız ticari uygulamaları inceleme ve gerektiğinde denetim yapma ve inceleme ve denetim sonucuna göre durdurma veya aynı yöntemle düzeltme veya idari para cezası veya gerekli görülen hâllerde de 3 (üç) aya kadar tedbiren durdurma cezası verme görev ve yetkileriyle donatılmıştır. Kurul tedbiren durdurma kararı verme yetkisini Reklam Kurulu Başkanına devredebilmekte, böylece hızlıca aksiyon alınması gereken durumlarda başkan tarafından tedbir kararı uygulanabilmekte ve mağduriyetlerin önüne geçilmektedir.

Reklam Kurulu’na yapılacak başvuruların yazılı olarak veya elektronik ortamda yapılması gerekmektedir. Başvuru sahibi gerçek kişinin adı, soyadı ile T.C. kimlik numarası ve adresini, tüzel kişinin ise unvanı ve adresini içermeyen başvurular Kurulca değerlendirmeye alınmamaktadır. Ticari reklama ilişkin başvurularda şikayet edilen reklamın yayınlandığı mecra, tarih, şikayetin konusu gibi belirleyici hususlara ve şikayet edilen reklamın, yazılı ya da basılı olanlarının asıllarına, olmayanların ise harici bellekler yoluyla dilekçeye eklenmesi; haksız ticari uygulamaya ilişkin başvurularda ise şikayetle ilgili bilgi ve belgelere yer verilmesi gerekmektedir.

Kurul, ayda en az bir defa veya ihtiyaç duyulduğu her zaman Başkanın çağrısı üzerine, Başkan dahil en az 11 (on bir) üyenin hazır bulunması ile toplanmaktadır. Kurul, incelemesini ilgili belgelerin yer aldığı dosya üzerinden yapmaktadır. Başvurular incelenirken Kurul tarafından, gerekli görülen hallerde ilgili kişi, kurum ve kuruluşlardan yazılı olarak bilgi veya görüş istenir. İlgili kişi, kurum ve kuruluşların, istenen belgelerin aslını veya onaylı kopyalarını on beş gün içerisinde vermesi zorunludur. Kurul, gerekli gördüğü takdirde özel uzmanlık gerektiren hususlarla ilgili olarak ihtisas sahibi üniversite, kamu kurum ve kuruluşları veya özel hukuk tüzel kişileri ile gerçek kişilerin görüşüne de başvurabilmektedir. Böylece başvuru sonucu incelemesini tamamlayan Kurul, toplantıya katılanların salt çoğunluğuyla; oyların eşitliği halinde Başkanın oy kullandığı taraf çoğunluğu sağlamasıyla karar almaktadır. Kurul tarafından alınan kararlar Bakanlıkça açıklanır ve uygulanır.

Reklam Kurulu, Kanun’un 61. maddesinde belirtilen yükümlülüklere aykırı hareket eden reklam verenler, reklam ajansları ve mecra kuruluşları hakkında durdurma veya aynı yöntemle düzeltme veya idari para cezası ve gerekli görülen hâllerde de 3 (üç) aya kadar tedbiren durdurma cezası uygulayabilmekte olup Reklam Kurulu, ihlalin niteliğine göre bu cezaları birlikte veya ayrı ayrı verebilmektedir. 2021 yılı itibarıyla Reklam Kurulu tarafından aykırılık;

• Yerel düzeyde yayın yapan televizyon kanalı aracılığı ile gerçekleşmiş ise 22.861,00-TL,
• Ülke genelinde yayın yapan televizyon kanalı aracılığı ile gerçekleşmiş ise 457.308,00-TL,
• Süreli yayınlar aracılığıyla gerçekleşmiş ise (a) ve (b) bentlerinde belirtilen cezaların yarısı,
• Yerel düzeyde yayın yapan radyo kanalı aracılığı ile gerçekleşmiş ise 11.429,00-TL,
• Ülke genelinde yayın yapan radyo kanalı aracılığı ile gerçekleşmiş ise 114.326,00-TL,
• İnternet aracılığı ile gerçekleşmiş ise 114.326,00-TL,
• Kısa mesaj aracılığı ile gerçekleşmiş ise 57.160,00-TL,
• Diğer mecralar aracılığı ile gerçekleşmiş ise 11.429,00-TL idari para cezası verilmektedir.

Reklam Kurulu, idari işleme konu ihlalin bir yıl içinde tekrar edilmesi hâlinde yukarıda belirtilen idari para cezalarını on katına kadar uygulayabilme yetkisine de sahiptir.

Haksız ticari uygulamanın söz konusu olması halinde ise Reklam Kurulu tarafından 3 (üç) aya kadar tedbiren durdurma veya durdurma yaptırımı veya 11.429,00-TL idari para cezası uygulanmaktadır. Kurul, ihlalin niteliğine göre bu cezaları birlikte veya ayrı ayrı verebilmektedir. İdari para cezası, aykırılık ülke genelinde gerçekleşmiş ise 114.326,00-TL olarak uygulanabilmektedir. Aykırılığın reklam yoluyla gerçekleştirildiğinin tespiti hâlinde bir önceki paragrafta detaylıca izah edilen idari para cezası uygulanmaktadır.

Reklam Kurulu kararlarına karşı idari yargı yoluna başvurulabilmektedir. İdare mahkemesinde açılacak davanın, kararın tebliğini izleyen günden itibaren 30 (otuz) gün içinde açılması gerekmektedir. İdare mahkemesinde iptal davası açılmış olması, kararın icrasını durdurmamakta olup, idari para cezalarının tebliğinden itibaren 1 (bir) ay içinde ödenmesi zorunludur.

Deniz Kocaer, Avukat
Berkay Ünel, Avukat