Yeraltı Maden İşyerlerinde Kurulacak Sığınma Odaları Hakkında Tebliğ

YERALTI MADEN İŞYERLERİNDE KURULACAK SIĞINMA ODALARI HAKKINDA TEBLİĞ

Yeraltı Maden İşyerlerinde Kurulacak Sığınma Odaları Hakkında Tebliğ (“Tebliğ”) 08.04.2017 tarih ve 30032 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmış olup 01.07.2018 tarihinde yürürlüğe girecektir.

Tebliğin amacı, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 30. maddesinde belirtilen yeraltı maden işyerlerinde kurulacak sığınma odalarına ilişkin usul ve esasları belirlemektir. Bu bağlamda İşveren:

• Sığınma odalarını muhtemel acil durum senaryosunu göz önünde bulundurmak şartıyla çalışanlarda kişisel solunum koruma cihazları bulundurarak kurar veya inşa eder.
• Henüz hazırlık aşamasında olan ve üretim aşamasına geçmemiş faaliyet alanları hariç, sığınma odalarını, çalışma alanlarına olan uzaklığı en fazla 700 metre olacak şekilde kurar veya inşa eder. Henüz hazırlık aşamasında olan ve üretim aşamasına geçmemiş faaliyet alanları hariç, sığınma odalarını, çalışma alanlarının temiz hava girişi sağlayan kuyu dibine veya insan naklinin gerçekleştirildiği ana ve bağlantı yolları kullanılarak yeryüzüne olan mesafesinin 700 metreyi aşması durumunda kurar veya inşa eder.
• Yukarıda belirtilen mesafeleri, gerçekleştirilen muhtemel acil durum senaryosuna göre gerekli görülmesi halinde azaltabilir ve sığınma odalarının sayılarını arttırabilir. Ayrıca yukarıda belirtilen madde gereğince sığınma odalarının kurulma zorunluluğunun bulunmadığı hallerde maden işyerinde gerçekleştirilen muhtemel acil durum senaryosuna göre söz konusu sığınma odasının kurulup kurulmayacağını kararlaştırır. Sığınma odasının kurulmasına gerek görülmemesi halinde, çalışanların acil durumlarda kişisel solunum koruma cihazı ile tahliye edilebileceği hususunu sağlık ve güvenlik dokümanında belirtir.
• Sığınma odalarını yangın, patlama, göçük, zehirli veya boğucu gazların açığa çıkması gibi durumlarda kullanılmak üzere her zaman kullanıma hazır vaziyette bulundurur. Acil durum planında sığınma odasının konumunu ve sığınma odalarında bulunan kişilerin kurtarılmasına yönelik hususları belirtir. Sığınma odalarını temiz hava giriş yolları öncelikli olmak üzere vardiyadaki çalışan sayısı, sığınma odasının kapasitesi ile ortaya çıkabilecek muhtemel acil durum senaryoları göz önünde bulundurarak konumlandırır ve sığınma odalarının sayısını belirler. Çalışma esnasında acil durumların belirlenmesinde maden işyerinin kapsamlı muhtemel acil durum senaryolarını esas alır.
• Sabit sığınma odalarını, sağlam dayanıma sahip ve dışarıdan zehirleyici, boğucu ve patlayıcı gaz sızıntısı olmayacak şekildeki kayaç içerisine kurar veya inşa eder. Taşınabilir sığınma odalarını ise, yine sağlam dayanıma sahip güvenli bölgelere kurar. Sığınma odalarının bulunduğu alan oluşabilecek süreksizliklere karşı uygun tahkimat ile sağlamlaştırır ve sığınma odalarının amacı dışında kullanılmasını engeller.
• İşveren muhtemel acil durum senaryolarını;

Vardiyadaki çalışan sayısı,

Madenin türü, üretim yöntemi, üretim panoları ile insan naklinin gerçekleştirildiği ana ve bağlantı yollarının eğimi ve uzunluğu,

Sığınma odasının kapasitesi, çalışanların mahsur kalma potansiyeli, işin durdurulması için gerekli olan süre, tatbikatlara göre tahliyenin güvenli bir şekilde mümkün olup olamayacağı,

Ani bir patlama durumunun maden ocağında oluşturacağı etki, kirli havanın çıkış yolunda olası yangın, patlama, göçük, zehirli veya boğucu gazların açığa çıkması halinde çalışanların bulunması veya çalışanların kirli hava yolunu acil çıkış olarak kullanması durumu,

Madenin jeolojik yapısı, damar kalınlığı, tavan-taban taşı özellikleri, fay hatları kesim bölgelerine olan uzaklık, su havzalarına olan uzaklık,

Sığınma odalarının potansiyel patlama ve yanma kaynaklarından, patlayıcı malzemelerin depolandığı bölgelerden, yakıt depolama tesislerinden ve araçların park alanlarına olan uzaklığı,

Vardiyada kullanılan makine ve ekipmanların sayısı, boyutları, yakıt tipleri ve benzeri özellikleri,

Ani yangın ve patlama durumunda maden işyeri içerisinde belirli mesafe aralıkları ile konumlandırılmış su spreyleri ve benzeri yangın önleme sistemlerinin çalışır durumda olup olmadığı,

Çalışanlar için hangi tip kişisel solunum koruma cihazının bulunduğu, her maden işyeri için gerçekleştirilen tatbikatlarda çalışan profili ve ocağın fiziksel özelliklerine göre belirlenen acil durumlarda yeryüzüne ve/veya sığınma odasına ulaşma süresi ölçüm sonuçları,

Sadece doğal havalandırma olan maden işyerlerinde yaz ve kış mevsimlerinde temiz hava yönünün değişiklik gösterebileceği, hususlarını göz önünde bulundurarak değerlendirir.

• Sığınma odasının teknik özellikleri madenin türü, üretim planı, vardiyadaki çalışan sayısı, acil durum planı ve kaçış yolları dikkate alınarak belirlenir. Sığınma odası, madenin basınçlı hava hattına bağlanır. Odada basınçlı havayı gerektiğinde kapatmak için kapama vanası bulunur.
• Sığınma odalarının kullanılması durumunda içinde bulunan kişilere en az 36 saat yetebilecek solunabilir hava sağlanır. Maden basınçlı havasının kesilmesi durumunda içeride güvenilir oksijen kaynakları bulundurulur. Sığınma odasına oksijen sağlanırken, kişilerin sağlık ve güvenliğini tehdit etmeyecek şekilde karbondioksit ve karbon monoksitin de seyreltilmesi veya filtrelenmesi sağlanır. Odalarda; klima, hava temizleme, nem alma, aydınlatma, uyarı ışıkları, haberleşme, gaz izleme sistemleri ve sığınma odasındaki diğer elektrikli ekipmanlar için en az 36 saate kadar yedek enerji kaynağı bulundurulur.
• Sığınma odası ve bütün elemanlarının dışarıdan gelebilecek darbelere karşı dayanıklı ve sağlam yapıda olması gerekir. Sığınma odalarının tavan, taban ve yan bölmeleri olmak üzere tüm gövdesi en az 5 psi’lik patlama basıncına dayanıklı olacak şekilde inşa edilir veya kurulur ve zehirli veya boğucu gazların içeri girmesini engelleyecek şekilde sızdırmaz yapıda olur. Sığınma odasında, içinde bulunan kişilerin sağlık ve güvenliğine zarar vermeyecek şekilde termal konfor şartları sağlanmakla birlikte içerisindeki oksijen, karbondioksit ve karbon monoksit gazları ile sıcaklık, çalışanların sağlığına zarar vermeyecek şekilde olur. Oda içinde olması gereken asgari ve azami gaz değerleri O2 için en az %19, CO için en fazla 35 ppm ve CO2 için en fazla %0,5 olur. Sığınma odası içerisindeki hissedilen sıcaklığın 35 oC’yi geçmemesi sağlanır. Bu değerler sabit veya seyyar ölçüm cihazlarıyla sürekli izlenir.
• Sığınma odasında maden işyerinde görevli işyeri hekiminin görüşleri doğrultusunda belirlenen ilk yardım çantası bulundurulur. Sığınma odasını kullanacak kişi sayısı ve sığınma odasının kullanılacağı gün sayısı dikkate alınarak yeterli miktarda son kullanma tarihi geçmemiş içme suyu hazır bulundurulur. İstenildiği takdirde odalarda kuru gıda bulundurulabilir. Bu konuda işyeri hekiminin tavsiyeleri dikkate alınır. Sığınma odası ve yerüstü arasında görsel ve/veya sesli iletişimin kurulmasına imkân sağlanır.
• Sığınma odalarında; portatif yapıda kimyasal tuvalet, oturma yerleri, yangın söndürücüler ile mobil sığınma odaları için darbe, patlama ve sıcaklığa karşı dayanıklı uygun gözetleme penceresi bulundurulur. Dışarıdaki kirli havanın oda atmosferine sızmaması için odalarda pozitif basınç sistemi olur.
• Sığınma odasının dışarısında; sesli ve ışıklı uyarılar, sığınma odasının çevresinde ise reflektör şerit bulundurulur. Sığınma odalarının kapıları dışarıya doğru açılır ve taşınabilir sığınma odalarında acil durumlarda kullanılmak üzere çıkış kapısından farklı yönde olacak şekilde acil çıkış kapısı bulundurulur. Sığınma odası ve sığınma odasının bütün elemanları yanmaz malzemeden yapılır.
• Sığınma odasının, kurulumundan sonra veya yeri değiştirildiğinde imalatçı verilerine uygun olarak gerekli kontrolleri yapılır. Sığınma odasının kullanımına dair imalatçı tarafından Türkçe kullanım kılavuzu sağlanır. Odaların; doğru kurulduğunu, Tebliğ hükümlerinde belirtilen teknik özelliklere uygun ve güvenli olduğunu gösteren ve kullanım kılavuzuna göre hazırlanan bir kurulum belgesi düzenlenir. Sığınma odasının kontrol ve bakımları kullanım kılavuzunda belirtilen sürelerde yapılır. Bu sürenin 6 aydan fazla olması durumunda ise kontrol ve bakımlar en geç 6 ayda bir gerçekleştirilir. Sığınma odasının güvenli olduğunu gösteren, teknik özellikleri de içerecek şekilde hazırlanan bir belge düzenlenir.
• Sığınma odasının bakımları kullanım kılavuzunda belirtilen aralıklarla imalatçı tarafından yetkilendirilmiş servislerce veya işveren tarafından görevlendirilmiş, yeterli bilgi ve tecrübeye sahip kişilerce yapılır. Sığınma odasının güvenli olduğunu gösteren kontrol ve bakım sonuçları kayıt altına alınır ve yetkililer istediğinde gösterilmek üzere uygun şekilde saklanır.
• İşveren, sığınma odalarının konumu ve kullanımına ilişkin olarak tüm çalışanları bilgilendirip asgari olarak sığınma odasının kullanım koşulları ve sığınma odasında acil durumlarda yapılması gerekenleri içeren yazılı bir talimatı uygun ve görülebilecek yerlere asar. Bu talimat, imalatçı tarafından sunulan sığınma odasına ilişkin kullanım kılavuzu dikkate alınarak hazırlanır. Talimatlar, sığınma odasının içinde bulundurulur. Sığınma odasının kontrol ve bakımında görevli çalışanlara, her vardiyada en az bir kişi olacak şekilde işverence eğitim sağlanır. Söz konusu eğitimlerin birincisi sığınma odalarının kurulumu sırasında üretici ya da kurulumu yapan firma tarafından, diğer eğitimler ise 6 ayda bir işverence belirlenen yetkili kişiler tarafından verilir.
• İşveren; bu Tebliğin yayımı tarihinden önce mevcut bulunan sığınma odalarının bu Tebliğde belirtilen şartlara uygun hale getirilmesini 01.07.2018 tarihine kadar tamamlar.

Saygılarımızla,

MORAL HUKUK BÜROSU