Anayasa Mahkemesi tarafından 07.01.2022 tarihinde yayınlanan pilot karar ile 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun (“Kanun”) kapsamında yeniden düzenleme yapılarak çevrim içi yayınlara yapılacak müdahalelerin demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun olması gerektiği çağrısında bulunulmuştur.
Anayasa Mahkemesi, Keskin Kalem Yayıncılık ve Ticaret AŞ. ve diğerlerinin bireysel başvurusunu 27.10.2021 tarihli Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu’nda incelemiştir. Mahkeme, başvuranların Anayasa m. 26, 28’de düzenlenen “
ifade ve basın özgürlükleriyle” Anayasa m. 40’da düzenlenen “
etkili başvuru hakkının” ihlal edildiğine karar vermiştir. Anayasa Mahkemesi tarafından konuya ilişkin yapılan 9 başvuru birleştirilerek pilot karar verilmiştir.
Kararın konusu, 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun m.9 uyarınca ulusal ölçekte yayın yapan bir gazetenin internet sitesi ile bazı internet haber sitelerinde yer alan 129 habere ilişkin sulh ceza hakimliklerince verilen erişimin engellenmesi kararları nedeniyle başvuranların ifade ve basın özgürlükleri ile etkili başvuru haklarının ihlal edildiği yönündeki başvurulardır.
Anayasa Mahkemesi tarafından sulh ceza hakimlikleri tarafından verilen gerekçeli kararların, somut olayın koşullarından bağımsız ve genel ifadeler içerdiği, şikâyet konusu internet yayınlarının kişilik haklarını ilk bakışta anlaşılabilecek ve apaçık bir şekilde ihlal etmiş olduğunun nasıl tespit edildiğinin anlaşılamadığı; başvuranlar tarafından yapılan itirazlarda sunulan dilekçe ve iddiaların itiraz mercii hakimlikler tarafından da incelenmediği, somut başvurulara konu haberlerin belirsiz bir süre için engellenmesinin tedbir mahiyetinde alınan bu tür kararların süresiz etki göstermesi nedeniyle başvuranların ifade ve basın özgürlüklerini ihlal ettiği kararlaştırılmıştır.
Anayasa Mahkemesi başvurucuların erişimin engellenmesi kararlarına karşı itiraz makamlarına başvuruda bulunmuş olmalarına rağmen itiraz makamlarının başvurucuların iddialarını ve delillerini dikkate almaması sebebiyle etkili başvuru haklarının da ihlal edildiğini değerlendirmiştir.
Kararın en önemli yönü ise ihlalin Kanun’un düzenleniş biçiminden kaynaklandığını değerlendirmesidir. Kararda, derece mahkemelerinin 5651 sayılı Kanun'un 9. maddesi kapsamında verdikleri, sistematik bir sorunun varlığına işaret eden aynı yöndeki kararlarının, doğrudan kanun hükmünden kaynaklandığını gösterdiği belirtilmiştir. Benzeri yeni ihlallerin önlenmesi için ülkemizde hâlihazırda işleyen mevcut sistemin yeniden ele alınmasına dair yasama organına çağrıda bulunulmuştur. Ayrıca çevrim içi ortamlara yönelik müdahalenin ise Anayasa'nın 13. maddesi uyarınca “
demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun olması” ve Anayasa'nın 26. maddesinin ihlaline yol açmaması için yapılacak yeni kanuni düzenlemelerde “
asgari standartların dikkate alınmasında” yarar olduğuna vurgu yapılmıştır.
Saygılarımızla,
MORAL | KINIKOĞLU | PAMUKKALE | KÖKENEK