Doğrudan Satış Sistemlerine İlişkin Kurallar Belirlendi

Tüketici Kanunu kapsamındaki düzenlemeye dayalı olarak Bakanlık tarafından doğrudan satış sistemlerine ilişkin uygulama usul ve esasları düzenleyen “Doğrudan Satışlar Hakkında Yönetmelik” (“Yönetmelik”) 08 Ağustos 2025 tarih ve 32980 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.

Yönetmelik ile Getirilen Düzenlemeler Nelerdir?

Doğrudan Satış Sistemine İlişkin Esaslar

Yönetmelik kapsamında esas olarak doğrudan satış sistemlerine ve buna bağlı olarak doğrudan satış şirketlerine ve doğrudan satışlara uygulanacak hükümler düzenlenmiş olup, ayrıca doğrudan satıcının kendisi veya aracı hizmet sağlayıcılar tarafından platform aracılığı ile yapılan mesafeli satışlar da sadece doğrudan satıcı numarasının belirtilmesi ile sınırlı olarak Yönetmelik kapsamına dahil edilmiştir. Ek olarak; Yönetmelik’te açıkça menfaat elde edilmeyen satışların Yönetmelik kapsamında olmadığı da açıkça belirtilmektedir.

Bakanlık tarafından Yönetmelik’e ilişkin yapılan açıklamada da Yönetmelik ile getirilen düzenlemelerle doğrudan satış sistemlerinin piramit satış sistemine dönüşmesinin önlenmesinin amaçlandığı ve alınan tedbirlerin bu yönde doğrudan satış sistemlerinin güvenilirliğini sağlamaya yönelik denetlenebilir bir sistem getirmeye olduğu belirtilmektedir.

Bu kapsamda; Yönetmelikle birlikte, doğrudan satış sistemine ilişkin genel ilke ve esaslar belirlenmiş olup, uygulama açısından önem teşkil eden konular aşağıdaki şekilde özetlenebilmektedir;

• Doğrudan satış sisteminden elde edilecek kazancın sistem içerisinde dağıtılmasına sınırlandırmalar getirilmiştir. Bu kapsamda doğrudan satıcılara sağlanan menfaatler yıllık net satış oranları üzerinden sınırlandırılmıştır.


• Doğrudan satış sisteminde tüketicinin doğru bilgilendirilmesine yönelik düzenlemeler getirilmiştir. Bu kapsamda; sistemin tanıtımında hızlı zenginleşme vaatleri veya gerçek dışı kazanç beklentileri gibi yanıltıcı bilgilere yer verilmesi yasaklanmış; kişilerin baskı, aldatma veya rahatsız edici yollarla sisteme dâhil edilmeleri engellenmiştir.


• Doğrudan satış sisteminde güvenilirlik odaklı bir yaklaşım izlenmiştir. Bu kapsamda şirketlerin sermaye şirketi statüsünde olması ve en az 10 milyon Türk lirası tutarında ödenmiş sermayeye sahip olmaları zorunlu hale getirilmiştir.


• Ek olarak düzenli denetimin sağlanabilmesi adına da faaliyet izni açısından ise doğrudan satış şirketlerinin Ticaret Bakanlığı’ndan “doğrudan satış yetki belgesi” alması zorunlu tutulmuştur.


• Doğrudan satıcının sisteme katılımı ve ayrılmasına ilişkin hükümlerle, sistemin adil işlemesi hedeflenmiştir. Bu doğrultuda, 18 yaşından küçükler, fiil ehliyetine sahip olmayanlar, şirketin ortakları, yöneticileri ve birinci derece yakınları sisteme doğrudan satıcı olarak dâhil edilemeyecektir. Satıcıdan, sisteme katılım veya sistemde kalmaya devam edebilmek için mal veya hizmet içermeyen giriş paketi, aidat, ücret vb. bedellerin tahsil edilmesi yasaklanmıştır.


• Doğrudan satıcının hem şirket hem de tüketici karşısındaki sorumluluğu netleştirilmiştir. Satıcı, tüketiciye karşı olan yükümlülüklerini yerine getirmemesi hâlinde doğrudan satış şirketine karşı sorumlu tutulacaktır. Tüketiciye tanınan hakların kullanılmasında ise şirketin de satıcıyla birlikte müteselsilen sorumlu olacağı açıkça düzenlenmiştir.

Tüketicilerin doğru bilgilenmesi ve Kanun’dan doğan haklarını doğrudan satış sistemi içerisinde kullanma yöntemlerine ilişkin de çeşitli düzenlemeler mevcuttur. Öncelikle doğrudan satış şirketi tüketicinin bilgilendirilmesi ve taleplerini iletebilmesini sağlayan ve fiziksel olarak karşı karşıya gelinmesini gerektirmeyecek bir sistem kurmakla yükümlü kılınmıştır.

Ek olarak; Yönetmelik’te tüketicilerin doğrudan satışlarda cayma hakkına ilişkin kapsamlı bir bilgilendirme ve iade süreci öngörülmüştür. Bu kapsamda;

• Tüketiciye sunulacak bilgilendirme formunun yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı yoluyla teslim edilmesi zorunlu tutulmuştur. Formda; mesafeli satış sözleşmelerdeki ön bilgilendirme yükümlülüğüne benzer olarak tüketicilere yönelik belirli konulardaki bilgilendirmelerin bulunması gerekmektedir.


• Doğrudan satışa konu hizmet, bilgilendirme formunda belirtilen tarihte ifa edilmeli; mal teslimi ise satış tarihinden itibaren en geç otuz gün içinde gerçekleştirilmelidir.


• Tüketici, doğrudan satışla satın aldığı mal veya hizmetlere ilişkin olarak, otuz gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin cayma hakkını kullanabilmeli ve bildirimin ulaşmasından itibaren 30 gün içinde tüm bedeli iade alabilmelidir.

Sonuç

Yönetmelik, doğrudan satış sistemlerine ilişkin usul ve esasları belirleyerek hem tüketicilerin korunmasını hem de sektörde faaliyet gösteren şirket ve satıcıların yükümlülüklerinin netleştirilmesini amaçlamaktadır. Yönetmelik; sistemin pazarlanabilir ürünler üzerine kurulmasını, haksız kazanç ve piramit yapılara karşı önlemler alınmasını ve doğrudan satış şirketleri ile satıcılara yönelik yapısal ve etik kuralların oluşturulmasını öngörmektedir.

Yönetmelik doğrudan satıcılara sağlanan menfaatlere ilişkin oransal sınır düzenlemeleri haricinde yayım tarihinde yürürlüğe girmiştir. Yönetmelik’in yayınlanma tarihi itibariyle faaliyet gösteren doğrudan satış şirketleri açısından ise geçiş düzenlemesi yapılarak bu şirketlerin 30 Ocak 2026 tarihine kadar şirket yapılarını ve faaliyetlerini Yönetmelik’e uygun olacak şekilde düzenleyerek yetki belgesi başvurusunda bulunması gerektiği belirtilmektedir. Bu şirketler yetki belgesi başvuruları onaylanana kadar faaliyette bulunmaya devam edebileceklerdir.

İlgili Yönetmelik’e buradan erişebilirsiniz.

Işılay Işık, LL.M. Avukat
Cemile Tekdemir, LL.M. Stajyer Avukat