Çevreye İlişkin Beyanlar İçeren Reklamlar Hakkında Kılavuz Yayınlandı

Kılavuz; reklam verenler, reklam ajansları ve mecra kuruluşlarını ilgilendirmekte olup, bu düzenleme ile tüketiciye yönelik çevreye ilişkin beyan, ibare ve görsellerin yer aldığı her türlü ticari reklam ile haksız ticari uygulamanın, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (“TKHK”), Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği (“Yönetmelik”) ve ilgili mevzuata uyumlu olması konusunda yol göstermeyi amaçlanmaktadır.

A. Çevreye İlişkin Beyanlar İçeren Reklamlara İlişkin Genel Esaslar

Kılavuz’a göre reklamlar, tüketicilerin çevre konusundaki duyarlılığını ya da bilgi eksikliğini istismar edecek biçimde yapılamayacak ve çevresel işaret, sembol ve onayların tüketicileri aldatıcı şekilde kullanılamayacaktır. Enerji Etiketlemesi Çerçeve Yönetmeliği gereği enerji etiketlemesi zorunlu olan ürünlere ilişkin reklamlarda, enerji verimliliğine veya fiyata dair bilgilerin yer alması durumunda, ilgili ürünün enerji verimliliği sınıfının belirtilmesi zorunlu hale getirilmiştir.

Kılavuz ile birlikte çevresel beyan kavramı; ticari reklam veya ticari uygulama kapsamında bir ürün veya hizmetin bileşen, üretimi, piyasaya arz süreci, kullanımı veya bertaraf edilme süreci ile ilgili olarak çevresel fayda sağladığına veya çevreye olumsuz bir etkisinin bulunmadığına ilişkin ibare veya görsel olarak tanımlanmıştır.

Bu doğrultuda, teknik anlamlar içeren ve tüketici tarafından anlaşılamayacak çevreye ilişkin genel nitelikteki kavramların ve ileri sürülen çevresel beyanların, ürünün özellikleri ile eşleştirilen bir açıklama yapılmaksızın kullanılamayacağı belirtilmiştir. Bu kapsamda, bir reklamda “yeşil”, “sürdürülebilir”, “çevre dostu”, “sıfır atık”, “geri dönüştürülebilir”, “enerji açısından verimli”, “karbon nötr”, “yenilenebilir” gibi genel nitelikteki kavramlar, niteliklerine ilişkin açıklama yapılmaksızın ve/veya ilgili ürün veya hizmetin çevreye etkilerine ilişkin olarak tüketiciler nezdinde belirsizliğe neden olacak şekilde kullanılamayacaktır.

Çevresel beyan yer alan reklamlarda;

• Reklamın yayınlandığı mecra, çevresel beyana ilişkin koşulları açıklamak için sınırlı ise, detaylı bilgiye ulaşılabilecek mecraya yönlendiren ibarelerin bulunması,
• Çevresel beyana konu hususun, ürün veya hizmetin hangi bölümüne ilişkin olduğunun ve bu çevresel beyanın gerçekleşmesi için özel koşulların açıkça belirtilmesi,
• İlgili mevzuatlar ile getirilen standartlar, yasaklamalar ve yasal süreçler gereği yapılan çevresel beyanların, ürünün rakip ve muadillerinden farklı ya da daha üstün olduğu algısı oluşturacak biçimde yanıltıcı olarak kullanılmaması,
• Ürün veya hizmetlerin uzun vadede planlanan çevresel etkilerine ilişkin beyanların tüketiciler tarafından ulaşılabilir ve doğrulanabilir bir strateji belgesinde yer verilmesi,
• Reklamlarda kullanılan çevresel beyanların ürün veya hizmetin çevreye olduğundan daha olumlu ve sürdürülebilir katkısı olduğu konusunda yanlış yönlendirilebilecek şekilde kullanılmaması,
• Bir ürünün “biyolojik olarak bozulabilir”, “çözünebilir” veya “geri dönüştürülebilir” olduğuna ilişkin beyanlara açıklayıcı şekilde yer verilmesi,
• Reklamda kıyaslama ve karşılaştırma niteliğindeki çevresel beyanların yapılan karşılaştırmanın içeriğinin ve kapsamının açıkça belirtilmesi

gerektiği açıkça düzenlenmiştir.

İlaveten; (i) çevre kirliliği veya atık birikimine yol açacak tüketici davranışlarını önemsiz gibi gösteren, (ii) geri dönüştürülebilir olmayan ambalajlara özendiren, (iii) tüketicileri hareketlerinin olumsuz çevresel etkilerini görmezden gelmeye yönlendiren ve (iv) uygunsuz atık atmayı özendiren veya hoş gören sürdürülebilir olmayan tüketim anlayışı ve çevre dostu olmayan yaklaşımları benimseyen reklamlardan kaçınılması gerektiğinin önemi belirtilmiştir.

Bu doğrultuda, Kılavuz kapsamında reklamlarda yer verilen beyan ve görseller ile bir ürünün veya ambalajının aşağıda belirtilen konular açısından tüketicileri doğrudan veya dolaylı olarak yanıltmaması gerektiği aşağıdaki örnekleme ile ifade edilmiştir:

B. Çevreye İlişkin Beyanlar İçeren Reklamlarda Yer Alan Sertifikalar ve Onaylara İlişkin Değerlendirme

Reklama konu edilen ürüne veya ambalajına ya da hizmete ilişkin olarak belirtilen sertifika ve onayların kapsamı, dayanağı ve güvenilirliğinin kanıtlanması gerekmektedir.

Bu doğrultuda, ilgili sertifika ve onayların; ulusal yetkili kurum ve kuruluşlardan, üniversitelerden veya akredite araştırma, test ve değerlendirme kuruluşlarından alınan bilgi ve belgeler ile doğrulanmış olması ve bu sertifika ve onayların reklamın yayınlandığı alanda ya da reklam veya ürün üzerinde belirtilecek bir bağlantı ile tüketicilerin detaylı bilgilere erişebileceği bir platforma yönlendirme yapılmalıdır.

C. Aykırılık Halinde Yükümlülüğe İlişkin Değerlendirme

Son olarak, Reklam veren, reklam ajansı ve mecra kuruluşları ticari reklamlarında yer alan çevresel beyanlara ilişkin olarak Kılavuz hükümlerinden sorumlu tutulmuştur. TKHK, Yönetmelik ve Kılavuz’a uygun olmayan reklamın veya ticari uygulamanın sonradan düzeltilmesi ve/veya telafi edilmesi, tespit edilen aykırılığa ilişkin sorumlulukları ortadan kaldırmayacaktır. Bu doğrultuda, Kılavuz ile açıklığa kavuşturulan yükümlülükler yerine getirilmediği takdirde TKHK uyarınca idari para cezaları ile karşı karşıya kalınması mümkündür.

Reklam Kurulu tarafından yayınlanan Kılavuz’a buradan ulaşabilirsiniz.


MORAL | KINIKOĞLU | PAMUKKALE | KÖKENEK
Cerensu Çetin Yenigün, Kıdemli Avukat
Zeynep Yalçın, Avukat