Hukuk Muhakemelerinde Ses ve Görüntü Nakledilmesi Yoluyla Duruşma İcrası Hakkında Yönetmelik (“Yönetmelik”) 30 Haziran 2021 tarihli ve 31527 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanmış olup Yönetmelik, yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Yönetmelik Ne Getiriyor?
Yönetmelik, hukuk yargılamalarında aynı anda ses ve görüntü nakli yoluyla tarafın veya vekilin bulunduğu yerden duruşmaya katılmaları ve usul işlemleri yapabilmeleri ile tanığın, bilirkişinin, uzmanın ve diğer ilgililerin dinlenilmelerine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Yönetmelik kapsamında e-duruşma sisteminin yasal zemini sağlamlaştırılmakta ve uygulamasının önü açılmaktadır.
Yönetmelik Ne Düzenliyor?
Yönetmelik kapsamında düzenlenen (
i) e-Duruşma standartları, (
ii) e-Duruşma talebi ve değerlendirmesi ile (
iii) e-Duruşma katılım, icra ve düzeni hususları aşağıda değerlendirilmektedir.
e-Duruşma Standartları
Yönetmelik kapsamında e-Duruşma bakımından; (
i) görüntü ile sesin aynı anda güvenli bir şekilde nakli, (
ii) görüntünün ilgilinin yüz ifadelerini, vücut hareketlerini, tavır ve davranışlarını gözlemlemeye; ses, ilgilinin duygularını anlamaya, söylediklerini anlaşılır ve net şekilde dinlemeye imkân verecek nitelikte olması ve (
iii) bilgi, belge ve delillerin UYAP üzerinden anında iletilebileceği düzenlenmiştir.
e-Duruşma, Talep ve Değerlendirilmesi-
Taraflardan biri veya vekili, duruşmaya e-Duruşma Sistemi yoluyla katılmayı, usul işlemleri yapmayı ya da tanığın, bilirkişinin veya uzmanın e-Duruşma Sistemi yoluyla dinlenilmesini gerekçesiyle birlikte mahkemeden talep edebilecektir.
-
Taraflardan birinin talebi üzerine; mahkeme, (i) talep eden tarafın veya vekilinin, Yönetmelik’te belirlenen yerden duruşmaya e-Duruşma Sistemi yoluyla katılmalarına ve usul işlemleri yapabilmelerine ve (ii) tanığın, bilirkişinin veya uzmanın bu Yönetmelik’te belirlenen yerden e-Duruşma Sistemi yoluyla dinlenilmesine karar verebilecektir.
-
Önemle belirtmek gerekir ki; e-Duruşma, UYAP mobil uygulamaları, Avukat veya Vatandaş Portal üzerinden duruşma gününden en az iki iş günü önce mahkemesinden talep edilmelidir.
-
Duruşma talebi hakkında hâkim, duruşma gününden en az bir iş günü önce kabul veya ret hususunda karar verecek olup; hâkim tarafından verilen karar kesin niteliktedir.
-
Hâkim, e-Duruşma yapılmasını zorlaştıran hukuki, fiili veya teknik engellerin bulunması, e-Duruşma talebinin süresinde yapılmaması veya talebin hakkın kötüye kullanılması yahut yargılamayı sürüncemede bırakma amacı taşıması halinde tarafların e-Duruşma talebini reddedebilecektir.
-
Hastalığı, yaşlılığı veya engelliliği sebebiyle mahkemeye bizzat gelmesi durumunda zorluk yaşaması muhtemel olan taraf, tanık, bilirkişi, uzman ve diğer ilgililerin talepleri halinde öncelikle e-Duruşma Sistemi yoluyla dinlenilmelerine karar verilecektir.
-
Mahkeme; tanığın, bilirkişinin veya uzmanın e-Duruşma Sistemi yoluyla dinlenilmesine taraflarca talep edilmeksizin karar verebilecektir. Ayrıca, isticvap olunacak veya yemin edecek taraf, mahkemenin bulunduğu il dışında oturuyor ve mahkemeye bizzat gelemiyor ise öncelikle e-Duruşma Sistemi yoluyla isticvap olunacak veya yemin ettirilecektir.
e-Duruşmaya Katılma, e-Duruşmanın İcrası, Düzeni ve Kayıt-
e-Duruşmaya katılan taraf vekilinin kimlik tespitinin, güvenli elektronik imza veya mobil imza ile UYAP kayıtları ve benzeri yöntemler kullanılarak; taraf, tanık, bilirkişi, uzman ve diğer ilgililerin kimlik tespitinin ise bulundukları yerdeki adliye veya ceza infaz kurumunda e-Duruşma için tahsis edilen yerde görevlendirilecek yazı işleri müdürü, zabıt katibi veya ceza infaz kurumu görevlisi tarafından mahkemece yapılacağı belirtilmiş; ancak hastalığı, yaşlılığı veya engelliliği sebebiyle bulunduğu mesken veya kurumdan e-Duruşmaya katılan taraf, tanık, bilirkişi, uzman ve diğer ilgililerin kimlik tespitinin yalnızca güvenli elektronik imza veya mobil imza kullanılarak yapılması öngörülmüştür.
-
e-Duruşmaya katılımın sağlanacağı yerin, her türlü etki ve yönlendirmeden uzak, ilgilinin yüz ifadelerini, vücut hareketlerini, tavır ve davranışlarını gözlemlemeye, duygularını anlamaya ve söylediklerini net bir şekilde dinlemeye imkan sağlayacak nitelikte olması gerekmektedir.
-
e-Duruşma talep eden vekil, avukatlık bürosundan, baro tarafından bu amaç için belirlenen bölümden, adliyede bu amaca tahsis edilen yerden veya yukarıda belirtilen niteliklere sahip bir yerden duruşmaya katılabilecektir. İsticvap olunacak veya yemin edecek olanlar hariç, taraflar da vekilleriyle birlikte e-Duruşmaya katılabilecektir.
-
e-Duruşma talep eden veya e-Duruşma Sistemi yoluyla isticvap olunacak ya da yemin edecek taraf ile mahkemece e-Duruşma Sistemi yoluyla dinlenilmesine karar verilen tanık, bilirkişi, uzman ve diğer ilgililer bulundukları yerdeki adliye veya ceza infaz kurumlarında bu amaca tahsis edilen yerden duruşmaya katılabilecektir.
-
Hastalığı, yaşlılığı veya engelliliği sebebiyle; e-Duruşma Sistemi yoluyla duruşmaya katılmasına ve usul işlemleri yapabilmesine karar verilen taraf ile e-Duruşma Sistemi yoluyla dinlenilmesine karar verilen tanık, bilirkişi, uzman veya diğer ilgililer bulundukları mesken ya da kurumdan duruşmaya katılabilecektir.
-
e-Duruşma düzeninin mahkeme huzurunda yapılan duruşma düzeniyle aynı usul ve esaslara tabi olduğu ve aynı hukuki sonuçları doğurduğu belirtilmiştir.
-
Birden fazla vekil ile takip edilen dosyalarda e-Duruşmaya ancak talepte bulunan ve talebi kabul edilen vekil katılabilecektir.
-
e-Duruşma Sistemi yoluyla duruşmaya katılan taraf veya vekilince davaya son veren feragat, kabul ve sulhe ilişkin beyanda bulunulması halinde, mahkemece yeni bir duruşma günü tayin edilecek ve tayin edilen günde feragat, kabul ve sulhe ilişkin bu işlem mahkeme huzurunda yenilenerek, duruşma tutanağı beyanda bulunan tarafından imza edilirse geçerli hale gelecektir.
-
e-Duruşma esnasında ses ve görüntü naklinin aynı anda sağlanamaması veya yaşanan kesintinin beyanların anlaşılmasını güçleştirmesi durumunda e-Duruşma yeniden açılacaktır. Söz konusu aksaklığın devam etmesi halinde gerekçesi belirtilerek e-Duruşma sonlandırılacak olup bu husus tutanağa geçirilecektir.
-
Taraf veya vekilin kusuru olmaksızın teknik sebeplerden dolayı e-Duruşma yapılamaması halinde HMK madde 150/I hükmü uygulanmayacaktır.
-
e-Duruşma sırasında fotoğraf çekilmesi ve herhangi bir şekilde ses ve görüntü kaydı yapılması yasaklanmıştır. Mahkeme, yargılamanın zorunlu kıldığı hallerde, gerekçesini belirterek e-Duruşmanın kayıt altına alınmasına karar verebilecek olup; elde edilen kayıtlar, mahkemece e-Duruşmanın yönetildiği bilgisayarda veya veri depolayabilen aygıta aktarılarak dosyasında saklanmak üzere Merkezi Kayıt Sisteminde iki hafta süre ile muhafaza edilecektir. Süre sonunda Merkezi Kayıt Sistemindeki bu veriler geri döndürülemeyecek şekilde silinecektir.
Yönetmelik’in tam metnine
buradan ulaşabilirsiniz.
MORAL | KINIKOĞLU | PAMUKKALE | KÖKENEK
Bilge Binay Kanat, Kıdemli Avukat
Asu Motur, Avukat
Mert Bayrak, Avukat
Burak Batı, Avukat
Cansu Yüksel, Stajyer Avukat