17.10.2024 tarihli 32695 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan ve aynı tarihte yürürlüğe giren Gelir Vergisi Genel Tebliği ile konut ve iş yerlerine ilişkin kira ödemelerinde tevsik (belge ile kanıtlama) zorunluluğu getirilmiş ve bu zorunluluğun ihlali durumunda uygulanacak özel usulsüzlük cezaları düzenlenmiştir.
A. Tebliğ Kapsamında Hangi Düzenlemeler Getirildi?
Konutlarda ve İş Yerlerindeki Kiralamalara İlişkin Tahsilat ve Ödeme Düzenlemeleri Yapılmıştır.
İlgili düzenleme uyarınca, konutlarda ve iş yerlerinde, konutunu ve iş yerini kiraya verenler ve bunları kiralayanların, kiraya ilişkin tahsilat ve ödemelerini
bankalar veya
Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi (“PTT”) tarafından düzenlenen belgelerle tevsik etmeleri/belgelemeleri zorunlu hale getirilmiştir.
Bu kapsamda, 17.10.2024 tarihi itibariyle, kira ilişkileri kapsamında yapılacak kira ödemelerinin makbuz karşılığı veya makbuz karşılığı olmadan elden ödenmesi mevzuata aykırılık teşkil edecektir. Bu düzenlemenin amacı ise, kayıt dışı ekonomiyle mücadele etmek, vergi kayıplarını önlemek ve mali işlemleri daha şeffaf bir şekilde izlemektir. Böylelikle kira ödemeleri belgelenir ve denetlenebilir olacak ve taraflar arasındaki mali hareketler yasal hale gelmiş olacaktır.
Kısa Süreli Konut Kiralamaları da Tevsik Zorunluluğu Kapsamına Alınmıştır.
Tebliğ kapsamında,
haftalık, günlük veya benzeri şekilde kısa süreli konut kiralamalarına ilişkin yapılan tahsilat ve ödemelerin de tevsik/belgelendirme kapsamında olduğu düzenlenmiştir. Bu düzenleme ile özellikle turizm ve kısa süreli konaklama sektöründe sık karşılaşılan bu tür kiralamaların da kontrol altına alınması ve denetim mekanizmalarının güçlendirilmesi amaçlanmıştır.
(*)
(*): Kısa dönemli kiralamalara ilişkin bu sene yapılan değişiklikler ile ilgili de bilgi edinmek için tarafımızca hazırlanan “Kısa Dönemli Kiralamalara Düzenleme Getirildi” başlıklı bilgi notuna
buradan ulaşabilirsiniz.
Hisseli Gayrimenkul Kiralarında Tevsik Zorunluluğu Açısından Kolaylık Sağlanmıştır.
Tebliğ uyarınca, hisseli gayrimenkullerin kiralanması kapsamında, kira bedelinin tamamının kiraya veren hissedarlardan birine banka veya PTT aracılığıyla ödenmesi halinde, tevsik/belgeleme zorunluluğunun yerine getirildiği kabul edilmektedir.
Bu düzenleme,
paylı mülkiyette tevsik zorunluluğunun pratik bir şekilde yerine getirilmesine yönelik bir kolaylık sağlamaktadır. Kiracı açısından, kira bedelinin her bir hissedara ayrı ayrı ödenmesi zorunluluğu ortadan kalkmakta; tüm kira bedelinin yalnızca hissedarlardan birine banka veya PTT aracılığıyla ödenmesi yeterli görülmektedir. Ancak, burada dikkat edilmesi gereken husus, kiraya veren hissedarın sadece kendi payına düşen kısmı değil, tüm kira bedelini tahsil etmesi gerektiğidir. Aksi takdirde, tevsik zorunluluğu tam anlamıyla yerine getirilmiş sayılmayacaktır.
Ancak getirilen bu düzenleme ile kiracılara bir kolaylık sağlanmış olduğu söylenebilecekse de her kiraya veren hissedara kendi payları oranında ödeme yapma yükümlülüğü olan kiracı için tüm kira bedelinin tek bir hissedara yapılması, hissedarlar arası olası bir uyuşmazlıkta kiracı açısından ispat yüküne dair bazı problemlere yer açabilecektir.
Bu sebeple diğer kiracılara, tüm kira bedelinin tek bir hissedara ödenmesi öncesinde mutlaka tüm kiraya veren hissedarların imzasının bulunduğu, tüm kira bedelinin tek bir hissedara ve hangi hissedara yapılacağına yönelik noter kanalıyla gönderilen bir bildirim yapılması zorunluluğu getirilmesi önerilmektedir.
Banka Şubesinden Kira Ödemesinin de Belli Koşullarla Kabul Edileceği Düzenlenmiştir.
Kiracıların kira ödemelerini (ATM ve internet bankacılığı dışında)
banka şubelerine giderek gerçekleştirmeleri durumunda da tevsik yükümlülüğünün yerine getirilmiş sayılacağı düzenlenmiştir. Bu kapsamda, kiracılar banka şubesine başvurarak, T.C. kimlik numarası, vergi kimlik numarası, ad-soyad/unvan bilgilerini ve işlemin açıklamasında mutlaka "
kira ödemesi" ifadesini belirterek kiraya verenin hesabına ödeme yapabileceklerdir. Bu işlem, tevsik açısından yeterli kabul edilecek ve böylece kira ödemesinin belgelendirilmesi sağlanmış olacaktır.
Bu düzenleme, kira ödemelerinde banka işlemleri yoluyla yapılan ödemelerin resmi olarak belgelenmesini ve mali denetim mekanizmalarının etkin bir şekilde işlemesini amaçlamaktadır.
Bu kapsamda, kiracının internet bankacılığı vasıtasıyla yapacağı kira ödemelerinde de “kira ödemesi” ibaresinin yazılması, tevsik yükümlülüğünün tam anlamıyla yerine getirilmesi açısından önem arz edecektir.
B. Tevsik Zorunluluğu Kapsamında Ceza Uygulaması
Tebliğ ile ayrıca bu zorunluluklara uymayanlara özel usulsüzlük cezası kesileceği düzenlenmiş, her bir işlem için uygulanacak cezalar aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:
- Birinci sınıf tüccarlar ve serbest meslek erbabı için en az 20.000 Türk lirası,
- İkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ve kazancı basit usulde tespit edilenler için en az 10.000 Türk lirası,
- Yukarıda belirtilenler dışında kalanlar için en az 5.000 Türk lirası olmak üzere,
İşleme konu tutarın %10’u oranında özel usulsüzlük cezası uygulanacaktır.
Bir takvim yılı içinde kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı 20 milyon Türk lirasını geçemeyecektir. Bu sınır, cezaların üst limitini belirlemekte ve mükelleflerin maruz kalabileceği cezaların yıllık bazda sınırlı olmasını sağlamaktadır.
Belirlenen ceza miktarları, mükellefin ticari büyüklüğüne göre farklılaştırılarak caydırıcılık sağlanması amaçlanmıştır. Ceza miktarının üst sınırı ise mükelleflerin aşırı mali yükle karşılaşmasını önlemek amacıyla belirlenmiştir. Böylece, hem vergi düzenlemelerine uyum sağlanması teşvik edilmiş, hem de mükelleflerin korunmasına yönelik bir denge gözetilmiştir.
Cerensu Çetin Yenigün, Kıdemli Avukat
Cemile Tekdemir, Stajyer Avukat