Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Kapsamında Değişiklikler Gerçekleştirildi

1. Kanun Kapsamında 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun’a Hangi Düzenlemeler Getirildi?

Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda ("Kanun") gerçekleştirilen düzenlemeler ile;

a) Tüketici Kredi Sözleşmeleri ve Konut Finansman Sözleşmelerinin geçerliliğinin yazılı şekle bağlı olmasına alternatif olarak, ilgili sözleşmelerin mesafeli şekilde de kurulabilmesi mümkün kılınmıştır. b) Belirli Süreli Kredi Sözleşmelerine ve Konut Finansman Sözleşmelerine ilişkin bir hesap açılması ve hesabın aksi yönde yazılı bir talep olmadan kredinin ödenmesi ile talebin kapanması usulünde, yazılı şekile alternatif olarak talebin kalıcı veri saklayıcısı iletilmesine de olanak sağlanmıştır. c) Kanunun 47. Maddesinde yer verilen "doğrudan satışlar yönetmelikle belirlenir." ibaresi kaldırılmış olup, maddenin devamına doğrudan satış sisteminin tanımına ve usulüne ilişkin 47/A maddesi eklenmiştir.


Doğrudan Satış Sistemine Dair Yeni Düzenlemeler Nelerdir?

(1) Doğrudan satış sistemi, doğrudan satış şirketi tarafından oluşturulan ve iş sözleşmesi ile istihdam edilmeyen, bağımsız temsilci, distribütör, danışman ve benzeri isimlerle komisyon, prim, teşvik ve ödül gibi menfaatler karşılığında faaliyet gösteren doğrudan satıcıların tüketicilere mal veya hizmet pazarladığı satış sistemidir.

(2) Doğrudan satış şirketinin sermaye şirketi olması ve yönetmelikle belirlenen diğer koşulları sağlaması zorunludur.

(3) Doğrudan satış sisteminin, elde edilecek kazancın ağırlıklı olarak sisteme yeni doğrudan satıcılar kazandırılması ve bu sayede ortaya çıkan menfaatlerin dağıtılması üzerine kurulmaması, mal veya hizmetin tüketicilere satışını esas alması ve yönetmelikle belirlenen diğer ilkelere uygun olması gerekir.

(4) Doğrudan satıcılardan, sisteme dahil olmaları veya sistemde kalmaları için tüketiciye satışı öngörülen mal veya hizmeti içermeyen yenileme, paket, ücret, aidat ve benzeri isimler altında herhangi bir bedel veya borç altına sokan belge alınamaz. Doğrudan satış şirketinin belirlediği miktar ya da tutarda mal veya hizmet satın alınması doğrudan satıcının sistem içindeki seviyesini belirleyemez.

(5) Doğrudan satış sistemi kapsamında mal veya hizmet satın alan tüketici otuz gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin sözleşmeden cayma hakkına sahiptir. Cayma hakkının kullanıldığına dair bildirimin bu süre içinde doğrudan satıcıya veya doğrudan satış şirketine yöneltilmiş olması yeterlidir.

(6) Doğrudan satış şirketi, Bakanlıkça belirlenen hususlarda tüketicinin bilgilendirilmesini, talep ve bildirimlerini iletebilmesini sağlayan bir sistem kurmakla yükümlüdür.

(7) Doğrudan satış şirketinin, doğrudan satıcının ve tüketicinin hak ve yükümlülükleri, kapsam dışı sözleşmeler, mal veya hizmet satışı, cayma hakkı, bilgilendirme yükümlülüğü, teslimat ile diğer uygulama usul ve esasları yönetmelik ile belirlenir.”


Yukarıda yer verilen hükümler kapsamında, hem doğrudan satışın kapsamı belirlenmiş olup hem de doğrudan satış ile faaliyetlerini devam ettiren işletmelerin ve tüketicilerin çeşitli hak ve yükümlülükleri kapsamlı şekilde açıklanmıştır. Doğrudan satışa ilişkin detaylı düzenlemeler bakımından ise ilgili yönetmeliğe atıf yapılmıştır.

d) Değişiklik Kanunu ile Kanun’a eklenen 47/A Maddesinde yer alan yükümlülüklere aykırı faaliyetlere istinaden birtakım cezai yaptırımlar da öngörülmüştür;

İlgili maddenin ikinci ve üçüncü fıkralarında belirtilen yükümlülüklere aykırılığı tespit edilenler hakkında her bir aykırılık için 5.000.000-TL (beş milyon Türk Lirası) , dördüncü, beşinci ve yedinci fıkralarında belirtilen yükümlülüklere aykırı hareket edenler hakkında aykırılığı tespit edilen her bir işlem için 2.200-TL (iki bin iki yüz Türk Lirası) idari para cezası uygulanacaktır.

Altıncı fıkrasına aykırı hareket edenlere ise; söz konusu aykırılığın giderilmesi adına üç ay süre verilecek olup, bu sürenin sonuna dek aykırılığın giderilmemesi halinde 1.000.000-TL (bir milyon Türk Lirası) idari para cezası uygulanacağı mevzuatta belirtilmektedir.

e) Kanun’un tabii tuttuğu yükümlülüklere aykırı davranan reklam verenler, reklam ajansları ve mecra kuruluşları hakkında durdurma veya aynı yöntemle düzeltme veya idari para cezası ve gerekli görülen hâllerde de 3 (üç) aya kadar tedbiren durdurma cezası hakkında ceza miktarlarını belirleyen 77. Maddenin 12. Fıkrasındaki miktarlar güncellenmiş ve Reklam Kurulu’na ihlalin niteliğine göre bu cezaları birlikte veya ayrı ayrı verebilme serbestisi tanınmıştır.


Aykırılık olarak nitelendirilen durumlar ilişkin öngörülen idari para cezalarının güncel meblağları ise şöyledir;

a) Yerel düzeyde yayın yapan televizyon kanalı aracılığı ile gerçekleşmiş ise yüz on bin Türk Lirasından bir milyon yüz bin Türk Lirasına kadar,

b) Ülke genelinde yayın yapan televizyon kanalı aracılığı ile gerçekleşmiş ise iki milyon iki yüz on bin Türk Lirasından yirmi iki milyon yüz bin Türk Lirasına kadar,

c) Süreli yayınlar aracılığıyla gerçekleşmiş ise (a) ve (b) bentlerinde belirtilen cezaların yarısı,

ç) Yerel düzeyde veya uydu üzerinden yayın yapan radyo kanalı aracılığı ile gerçekleşmiş ise altmış bin Türk Lirasından altı yüz bin Türk Lirasına kadar,

d) Ülke genelinde yayın yapan radyo kanalı aracılığı ile gerçekleşmiş ise altı yüz bin Türk Lirasından altı milyon Türk Lirasına kadar,

e) Uydu üzerinden yayın yapan televizyon kanalı veya internet aracılığı ile gerçekleşmiş ise altı yüz bin Türk Lirasından altı milyon Türk Lirasına kadar,

f) Kısa mesaj aracılığı ile gerçekleşmiş ise iki yüz seksen bin Türk Lirasından iki milyon sekiz yüz bin Türk Lirasına kadar,

g) Diğer mecralar aracılığı ile gerçekleşmiş ise altmış bin Türk Lirasından altı yüz bin Türk Lirasına kadar,


idari para cezası verilir. Reklam Kurulu, bu fıkrada alt ve üst sınırları belirtilen idari para cezalarını uygularken aykırılığın haksızlık içeriği, aykırılık dolayısıyla elde edilen menfaatin veya neden olunan zararın büyüklüğü ile aykırılığı gerçekleştirenin kusuru ve ekonomik durumu gibi hususları dikkate alır.”

“Reklam Kurulu, bu fıkrada alt ve üst sınırları belirtilen idari para cezalarını uygularken aykırılığın haksızlık içeriği, aykırılık dolayısıyla elde edilen menfaatin veya neden olunan zararın büyüklüğü ile aykırılığı gerçekleştirenin kusuru ve ekonomik durumu gibi hususları dikkate alır.”

“Gayrisafi gelirini beyan etme yükümlülüğü bulunmayanlar hakkında elli bin Türk Lirası idari para cezası uygulanır.”


f) Kanun’un 77/A maddesinde yer alan, Bakanlık ve Valilikler tarafından verilen idari para cezalarına karşı uzlaşma yoluna gidilebilme seçeneğinin kapsamı ise genişletilmiş, Rekabet Kurulu’nun vereceği idari para cezalarına istinaden de uzlaşma yoluna gidilebilmesinin önü açılmıştır. Bu düzenleme ile uzlaşma mekanizması getirilerek, konuya dair uyuşmazlıkların daha hızlı ve efektif biçimde çözümlenmesi amaçlanmıştır.

Sonuç olarak, Değişiklik Kanunu ile getirilen yeni düzenlemeler ile; çeşitli kredi ve konut finans sözleşme ilişkilerinin çağımıza uygunluğunun sağlanması için günümüzde sıklıkla tercih edilen mesafeli şekilde kurulabilmesi mümkün hale getirilmiş, doğrudan satış sisteminin entegrasyonu sağlanmış ve çeşitli cezai yaptırımların caydırıcılığının arttırılması planlanmıştır. Bu kapsamda tüketicilerin değişen tüketim alışkanlıkları, pazar yeri ve nakit yönetimi tercihleri neticesinde, ilerleyen zamanlarda da tüketici mevzuatında pek çok değişiklik gerçekleştirilmesi muhtemel gözükmektedir.


Cerensu Çetin Yenigün, Kıdemli Avukat
Özgür Diyar Kıyak, Stajyer Avukat
Defne Erdamar, Stajyer Avukat