Uzaktan İletişim Araçları Yoluyla Piyasaya Arz Edilen Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve Denetimine İlişkin Yönetmelik Yayımlandı

Yönetmelik Kapsamında Hangi Düzenlemeler Getirildi?

Uzaktan İletişim Araçları ile Piyasaya Arz veya Piyasada Bulundurmaya İlişkin Düzenleme:

Yönetmelik, uzaktan iletişim araçları yoluyla piyasaya sunulan tüm ürünlerin ilgili teknik düzenlemeler ile Genel Ürün Güvenliği Yönetmeliği'ne uygun olmasını şart koşmaktadır. Bu kapsamda herhangi bir ürün, promosyon gibi çeşitli yollar ile ücretsiz şekilde sunulsa dahi Türkiye'de bulunan nihai kullanıcıyı hedeflediği sürece piyasada bulundurulmuş sayılacak ve güvenlik standartlarına uygunluk denetiminden geçmesi gerekecektir. Bu durum, özellikle ithalatçıların ve internet üzerinden satış yapan platformların sorumluluklarını artırmakta olup Türkiye'deki tüketicilerin güvenli alışveriş yapabilmesi adına önemli bir tedbir olarak değerlendirilmektedir.

Bu doğrultuda bir ürünün uzaktan iletişim araçları ile satışında; Türkçe dil seçeneğinin bulunması, ürün fiyatının Türk Lirası ile ifade edilmesi ve Türk Lirası ile ödeme kabul edilmesi, Türkiye'deki adreslere gönderim yapılabilmesi, Türkiye’de bulunan nihai kullanıcılara fiziki gönderim yapılması veya Türkiye’de yerleşik kullanıcıların erişim sağlayabildiği alan adı uzantısının kullanılması koşullarından en az birinin karşılanması halinde iktisadi işletmecilerin Türkiye pazarına yönelik olduğu kabul edilecektir.

Ayrıca Ticaret Bakanlığı’nın internet sitesinde yayımlanan listede yer alan bazı ürün gruplarının Türkiye’de piyasaya sunulabilmesi için mutlaka Türkiye’de yerleşik bir iktisadi işletmecinin olması zorunluluğu bulunmaktadır. Bu iktisadi işletmeci, ürünün Türkiye’de yerleşik bir üreticisi, yok ise ithalatçısı, ithalatçı veya üreticinin yokluğu halinde ise imalatçının yazılı olarak yetkilendirdiği Türkiye’de yerleşik olan bir yetkili temsilcisidir. Anılanlardan herhangi birinin bulunmadığı durumlarda ise; Türkiye’de yerleşik ifa hizmet sağlayıcısı yani ticari faaliyetlere konu ürünlerin sahipliğini almaksızın, posta hizmetleri, koli veya parsel sevkiyat hizmetleri, diğer posta hizmetleri veya navlun taşıma hizmetleri hariç olmak üzere depolama, paketleme, adresleme ve nakliye hizmetlerinden en az ikisini sunan gerçek ya da tüzel kişiler iktisadi işletmeci olarak değerlendirilecektir

Satış İlanlarında Bilgi Sunulmasına İlişkin Yükümlülük:

İktisadi işletmeciler, satışa sundukları ürünler için kendi isim ve ticari unvanları ile posta ve e-posta adreslerini belirtmek zorundadırlar. Bunlara ek olarak piyasaya arz edilen veya piyasada bulundurulan ürünlere ilişkin; Türkiye’de yerleşik olan üreticinin, üretici Türkiye’de yerleşik değil ise ithalatçının, her ikisinin de olmaması halinde iktisadi işletmecinin ismi, kayıtlı ticari unvanı veya markası ile iletişim bilgilerinin; ürünün güvenliğiyle ilgili Türkçe uyarı ve güvenlik talimatları ile uygunluk işaretlerinin; ürünün tipini, türünü ve fotoğrafını içeren tanımlayıcı bilgilerinin açıkça görülür ve okunabilir şekilde satış ilanında belirtilmesi gerekmektedir.

Ayrıca, uzaktan iletişim araçları ile yapılan satışlarda bu bilgilendirme yükümlülüğü hem yazılı hem de sesli satışlar için geçerlidir. Tüketicilere bu konularda eksiksiz bilgi verilmesi, piyasada dolaşan uygunsuz ürünlerin tespitini kolaylaştırmaktadır.

Yetkili Temsilcinin Yükümlülüğü:

Yetkili temsilciler, ürün güvenliği kapsamında Türkiye’de yerleşik üretici veya ithalatçı bulunmadığında, kendi isim, açık adres, ticari unvan gibi iletişim bilgilerini ürün ambalajında veya ürüne eşlik eden belgelerde nihai kullanıcıya kolayca görülebilecek, silinmeyecek veya kullanıcıyı yanıltmayacak şekilde sunmakla yükümlüdürler.

İfa Hizmet Sağlayıcının Yükümlülükleri:

Yönetmelik ile gerçekleştirilen değişiklikler neticesinde; İfa hizmet sağlayıcılar, ürün güvenliğine doğrudan etki etmeyen hallerde ve üretici, ithalatçı veya yetkili temsilci olarak tanımlanmadığı durumlarda dağıtıcı olarak kabul edilmektedirler. Ancak ifa hizmet sağlayıcılar, ürüne kendi marka ve isimlerini yerleştirir, ürünü teknik düzenlemelere aykırı olacak şekilde değiştirir veya ürünün güvenliğini etkileyecek işlemler yaparlar ise imalatçı olarak sorumlu tutulacaklardır.

Ticaret Bakanlığı’nın internet sitesinde yayımlanan mevzuatlara tabi ürün grupları söz konusu olduğunda ise, eğer ürünün Türkiye’de yerleşik bir imalatçısı, ithalatçısı veya yetkili temsilcisi bulunmuyorsa, ifa hizmet sağlayıcılar birtakım ek sorumluluklar üstlenmek zorundadırlar.

Öncelikle ifa hizmet sağlayıcı; adını, ticari unvanını veya markasını ve açık adresini ürünün üzerine, mümkün değilse ürün ambalajına ya da ürün ile ilgili bir belgeye açıkça okunabilecek ve silinmeyecek şekilde eklemekle yükümlü tutulmuştur. Ek olarak uygunluk veya performans beyanlarının tamamı, teknik dosyalar ile birlikte 10 (on) yıl süreyle saklanmalı ve ürünün uygun olup olmadığına ilişkin bilgi ve belgeler resmî kurumlarca talep edilmesi halinde yetkili kuruluşa ibraz edilmelidir.

Son olarak ifa hizmet sağlayıcılar, ürün ile ilgili bir risk tespit ettiğinde veya bunu bilmesi gerektiği derhal yetkili kurumu bilgilendirmelidirler. Uygunsuzluk tespit edilmesi durumunda ise, gerekli düzeltici önlemleri almak adına yetkili kurumla iş birliği yapmalıdırlar. Ancak eğer riskin giderilmesi mümkün değilse, yetkili kurumun talebi üzerine veya kendiliğinden ürünün taşıdığı riski ortadan kaldırmaya yönelik adımlar atmakla yükümlü kılınmışlardır.

Aracı Hizmet Sağlayıcıların Yükümlülükleri:

Yönetmelik kapsamında, günümüzde uzaktan iletişim araçlarıyla yapılan satışların artması sonucunda sorumlulukları ciddi ölçüde artan aracı hizmet sağlayıcılar da mercek altına alınmıştır. Bu kapsamda; uzaktan iletişim araçları ile sunulan ürünlerde tüketicilerin güvenliğini sağlamak için aracı hizmet sağlayıcıların çevrim içi platformlarını bu amaca uygun şekilde düzenlemeleri gerekmektedir. Bu bağlamda, aracı hizmet sağlayıcıların öncelikle kendi platformlarında sunulan her bir ürün için belirlenen bilgilere kolay erişimi sağlaması önemlidir.

Tüketicilerin ürünün ilanında veya ilgili sayfalarında ürün güvenliğine ilişkin bilgilere erişimini mümkün kılacak tasarım ve düzenlemelerin yapılması gerekmektedir. Bu bilgilerin görünür, anlaşılır ve erişilebilir olması büyük önem taşımaktadır.

Yönetmelik uyarınca yetkili kuruluşlardan gelen içerik kaldırma gibi taleplerin, aracı hizmet sağlayıcılar tarafından en geç yirmi dört (24) saat içinde yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda yetkili kuruluşlar tarafından yapılan bildirimlerin hızlıca sonuçlandırılması ve işlemin sonuçları hakkında ilgili kuruma bilgi verilmesi zorunluluğu, ürün güvenliğine yönelik acil durumlarda etkili ve hızlı önlemler alınabilmesini sağlamaktadır.

Ayrıca eğer bir aracı hizmet sağlayıcı, piyasada sunulan bir ürünün uygunsuz veya risk taşıdığını fark eder ise, derhal bu ürünü platformdan kaldırmak veya erişimi engellemekle yükümlüdür. Böyle durumlarda, yetkili kuruluşların da bilgilendirilmesi gerekmektedir. Buna ek olarak, yetkili kuruluşlar bu tür içeriklerin gelecekte platformda tekrar yer almamasını sağlamak adına aracı hizmet sağlayıcıdan gerekli önlemlerin alınmasını talep edebilecektir.

Aracı hizmet sağlayıcıların, güvenli ürünlerin kullanıcıya ulaşmasını sağlamak adına ayrıca bir ürün güvenliği temas noktası oluşturma zorunluluğu bulunmaktadır. Bu temas noktası, yetkili kuruluşlardan veya Genel Müdürlük’ten gelen taleplere hızlıca cevap verilmesini sağlarken, kullanıcıların da ürün konusundaki endişelerini doğrudan bildirebileceği bir kanal oluşturmaktadır. Aracı hizmet sağlayıcılar, platformlarında uygunsuzluğu sebebiyle geri çağrılmış ürünlerin kullanıcılarına derhal bilgilendirme yapma yükümlülüğüne sahiptir. Bu bildirim, satın alan tüm nihai kullanıcılara elektronik posta yoluyla gönderilirken, aynı zamanda çevrim içi platform üzerinde de ilan edilmelidir.

Ek olarak, aracı hizmet sağlayıcılar, platformda satış yapan her bir iktisadi işletmeciye dair bilgileri ve ürüne dair gerekli kayıtları en az on (10) yıl süre ile muhafaza etmek zorundadırlar. Yetkili kurumlar tarafından istenmesi halinde, bu kayıtlar hızlı bir şekilde sunulmalıdır. Aracı hizmet sağlayıcılar, platformda ticari faaliyetlerin yapılmasının yanında imalatçı, ithalatçı veya dağıtıcı sıfatına sahipse, ilgili mevzuatta tanımlanan iktisadi işletmeci olarak kabul edilip bu işletmeler için belirlenen yükümlülüklere tabi olacaklardır.

İş Birliği Yükümlülüğü:

Yönetmelik’te yer alan düzenleme uyarınca uzaktan iletişim araçları aracılığıyla piyasaya arz edilen veya piyasada bulundurulan ürünlerin taşıdıkları riskleri açısından, bilgi toplumu hizmet sağlayıcıları ve aracı hizmet sağlayıcılar, yürütülen işlemlerin kolaylaştırılması için yetkili kuruluşlar ile iş birliği yapmakla yükümlü kılınmışlardır. Ayrıca bu kapsamda posta hizmet sağlayıcıları ise taşıdıkları ürünlerin güvenlik açısından kontrol edilebilmesi adına yetkili kuruluşlarla iş birliği yapmak zorundadırlar. Yönetmelikte düzenlenen iş birliği yükümlülüğü, piyasada yer alan ürünlerin güvenliğinin sağlanmasına yönelik geniş kapsamlı bir kontrol mekanizması oluşturulmasını amaçlamaktadır.

Yetkili Kuruluşların Görev ve Yetkileri:

Getirilen Yönetmelik kapsamında yetkili kuruluşlar, uzaktan iletişim araçları ile piyasaya sunulan ürünlerde piyasa gözetimi ve denetimi yapma yetkisine sahiptir. Bu kapsamda internet, radyo ve televizyon gibi uzaktan iletişim araçları vasıtası ile yapılan alışverişlerde, kimlik açıklamadan ürün alımları yaparak incelemeleri gerçekleştirirler. Uygunsuzluğun tespiti halinde ise iktisadi işletmeciden gerekli önlemler almasını isteyebilmektedirler.

Yetkili kuruluş, internet üzerinden uygunsuz bir ürünün tanıtımı veya satışı yapıldığını tespit etmesi halinde, aracı hizmet sağlayıcıdan içeriğin yirmi dört (24) saat içerisinde kaldırılması için bildirimde bulunur. İçeriğin çıkarılmaması veya aynı ürünün tekrar yayınlanması durumunda, erişim engeli kararı alınarak bu karar Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na iletilir. Bu süreç, iktisadi işletmecinin kendi internet siteleri için de geçerlidir ve URL adresine erişimin engellenmesi gibi yöntemler ile uygulanabilmektedir.

Televizyon veya radyo üzerinden tanıtımı yapılan uygunsuz bir ürün tespit edilirse, satışın veya tanıtımın durdurulması için bildirimde bulunulur ve sürecin sağlıklı bir şekilde işlemesi adına, satışın durdurulması kararı Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’na bildirilir. Aynı zamanda yetkili kuruluş, diğer ülkeler tarafından uluslararası platformlarda uygunsuz olarak kaydedilmiş ürünlerin, Türkiye piyasasında bulunup bulunmadığını araştırma yetkisine sahiptir.

Yetkili kuruluş, iktisadi işletmeci tarafından satış ilanında yer alması gereken bilgilere uyulmadığını tespit ederse, ilk aşamada iktisadi işletmeciye elektronik ortamda veya yazılı olarak uyarıda bulunur. Ancak, uyarıya rağmen iki (2) iş günü içinde uygunsuzluk giderilmez veya iktisadi işletmeciye ulaşılamaz ise 7223 sayılı Kanun’un ilgili hükümlerine göre işlem başlatılır. Bunların yanı sıra risk değerlendirmesi sonucunda satış ilanındaki eksikliklerin ciddi risk taşıdığına karar vermesi halinde, ürünün denetimi tamamlanana kadar çevrim içi platformlardan geçici olarak kaldırılmasını talep edebilir ve risk belirtisi ortadan kalkana kadar aracı hizmet sağlayıcıdan çevrim içi platformlarda tüketiciye yönelik bir uyarının açıkça gösterilmesini de isteyebilmektedir.


Yönetmeliğin tam metnine buradan ulaşabilirsiniz.


Yönetici Avukat Aslı Kınsız,
Stajyer Avukat Özgür Diyar Kıyak,
Stajyer Avukat Eylül Uslu.