Elektrikli Scooter Yönetmeliği Yayımlandı

Son yıllarda ülkemizde kullanımı oldukça yaygınlaşan ancak mevzuatta bir tanımı bulunmayan elektrikli scooterların (“E-skuter”) yasal altyapısı, değerlendirmelerimize buradan ulaşılabilen, 7261 sayılı Türkiye Çevre Ajansının Kurulması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Kanun”) ile oluşturulmuştu.

E-skuter Yönetmeliği ile, (i) E-skuter işletmeciliği faaliyetlerinin düzenlenmesi, (ii) ulaşımın çevre üzerindeki egzoz emisyon ve karbon salınımı gibi olumsuz etkilerinin azaltması, (iii) paylaşımlı E-skuter kullanımının teşviki, (iv) E-skuterlerin diğer ulaşım araçları ile entegrasyonunun sağlanması ve (v) bu faaliyetlere ilişkin pazara giriş şartlarının belirlenmesi hedeflenmektedir.

E-Skuter Kullanım Kuralları
E-Skuter Yönetmeliği kapsamında, Kanun’da getirilen kurallara ek olarak E-skuter ile akrobatik hareketler yapılamayacağı ve E-skuterin başka bir araca bağlanarak asılarak sürülemeyeceği ile kamu nizamını bozacak, özel mülkiyeti ihlal edecek ve yayalar, engelliler veya hareket kısıtlılığı olan kişilerin güvenli ve bağımsız hareketlerini, araç ve yaya trafiğini engelleyecek şekilde park edilemeyeceği belirtilmiştir.

Ayrıca, E-skuterlerde diğer araç ve yayalar tarafından rahat bir şekilde fark edilmelerini sağlamak üzere; önde beyaz ışık verecek bir adet far, arkada, kırmızı renkte ışık veren bir lamba ve kırmızı reflektör ile 30 zil, korna veya benzeri ses aleti ile teçhiz edilmiş olması zorunluluğu getirilmiştir.

Paylaşımlı E-Skuter İşletmeciliğine İlişkin Şartlar
Kullanıcılara kısa süreli E-skuter kiralama imkanı veren elektronik sistemin kullanıldığı hizmetler olarak tanımlanan paylaşımlı E-skuter hizmetlerinin sadece yetki belgesi ve paylaşımlı E-skuter izni sahibi gerçek veya tüzel kişiler tarafından sunulabileceği düzenlenmiştir. Ayrıca verilecek izinlerin satılması ve/veya devredilmesi de yasaklanmıştır.

E-Skuter Yetki Belgesi
Yetki belgesi almak için aranan şartlar aşağıdaki gibidir;

• Gerçek kişilerin Türkiye Cumhuriyeti tabiiyetinde olmaları, tüzel kişilerin ise Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre kurulmuş ve ticaret siciline tescil edilmiş olmaları; gerçek ve tüzel kişilerin yabancı olmaları halinde ise yabancı yatırımcılara ilişkin mevcut mevzuat hükümlerinin de yerine getirilmesi,
• Vergi mükellefi olunması,
• Merkezi adresin bulunduğu yerdeki ticaret odası veya ticaret ve sanayi odası veya esnaf ve sanatkarlar odasından birine kayıtlı olunması,
• Elektronik tebligat sistemine üye olunması, faaliyete uygun bir internet sitesi ve mobil uygulamaya sahip olunması, verilerin saklanacağı sunucuların Türkiye’de olması ve Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın erişimine açık olması, ve
• En az 500.000 TL sermayeye, Türk Standartları Enstitüsü tarafından belirlenen kalite standartlarına sahip olunması, ve tüm kriterlerin karşılanmasının yanı sıra 10.000-TL yetki belgesi ücretinin de ödenmesi gerekmektedir.

Her bir gerçek veya tüzel kişiye sadece bir yetki belgesi verilecek, yetki belgesi alma yetkinliğinin kaybedilmesi halinde ise faaliyetlerin geçici olarak durdurulacağı, kaybedilen şartların sağlanması halinde ise faaliyetlere yeniden izin verileceği düzenlenmiştir.

E-Skuter İzinleri
Yetki belgesinin alınmasının ardından e-skuter izni alınması gerekmektedir. E-skuter izni alınabilmesi için, Büyükşehirlerde UKOME’ye, Büyükşehir belediyesi bulunmayan illerde ise il trafik komisyonuna başvuru yapılabilecektir.

Her halükarda, E-skuterler için izin verilecek sayı sınırı, (i) Büyükşehirlerde her bir ilçedeki nüfusun, (ii) büyükşehir olmayan yerlerde ise belediye nüfusunun en fazla 200’de biri kadar olacak şekilde düzenlenmiştir. Ancak, Özel kanunlar ile korunan ve yetkili kurum/işletme uhdesindeki alanlarda (havalimanları, üniversite kampüsleri, hastaneler, milli parklar ve benzeri) verilebilecek E-skuter izin sayısı için bu sınırlamanın uygulanmayacağı belirtilerek bu bölgeler için istisna getirilmiştir.

Yetki belgelerinin geçerlilik süreleri 5 yıl, izin sürelerinin geçerlik süresi ise karar tarihinden itibaren 2 yıl olarak belirlenmiş, izinlerin sürenini dolmasının ardından idare tarafından kendiliğinden 1 yıl daha uzatılabileceği düzenlenmiştir.

E-Skuter İşletmecilerinin Yükümlülükleri
E-skuter Yönetmeliği ile birlikte yetki belgesi sahiplerine çeşitli hak ve yükümlülükler getirilerek, piyasaya ilişkin denetimlerin azami seviyede gerçekleştirilmesi hedeflenmiştir. Buna göre, yetki belgesi sahipleri tarafından;

• Sadece izin alınan belediye/bölge sınırları içerisinde faaliyette bulunabilecek,
• Yapılacak faaliyetlerle ilgili olarak, E-skuterlerin seri/plaka/id numaraları ve konum bilgileri, verilen hizmetin bitişine kadar Ulaştırma Otomasyon Sistemi’ne işletilecek,
• Yetki belgesi sahiplerinin tüzel kişi olması halinde unvan, adres ve 500.000 TL’lik sermaye şartını kaybedecek şekildeki sermaye azaltışları, değişikliğin meydana geldiği tarihten 90 gün içinde bildirilecek,
• Çevreyi ve insan sağlığını koruma, çevre kirliliğini önleme amacıyla mevzuat kapsamındaki yükümlülüklere uygun davranılacak,
• Faaliyet gösterilen il için alınan toplam E-skuter izin sayısını aşmamak kaydıyla, faaliyet gösterilen ilçede/bölgede izni alınan toplam E-skuter sayısının %70’inden az, (Kasım-Şubat döneminde %40) ve %130’undan fazla E-skuter bulundurulmayacak,
• Kullanıcılara, 7 gün 24 saat esasına göre hizmet verebilecek kapasitede bir çağrı merkezi veya aynı amaçla hizmet edecek mobil uygulama bulundurulacak,
• 31 Aralık 2024 tarihine kadar, hizmet verilecek E-skuterlerden en az %30’u yerlilik esasına uygun hale getirilerek TSE Uygunluk Belgesi alınacak,
• Araç ve yaya trafiğini engelleyecek şekilde park edilen E-skuterler ise 2 saat içerisinde yetki belgesi sahipleri tarafından toplanacaktır.

Ayrıca, yetki belgesi sahipleri ile hizmetten yararlananlar arasında hizmet sözleşmesi yapılması zorunluluğu getirilmiş, hizmet sözleşmelerinin elektronik ortamdan yapılması imkanı tanınarak hizmetten yararlananların Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında, tüketici olarak nitelendirileceği ve bu kanun kapsamındaki her türlü haklarının korunacağı belirtilmiştir.

İdari Yaptırımlar
E-skuter işletmeleri tarafından E-skuter Yönetmeliği hükümlerine aykırı davranılması halinde, idari para cezaları uygulanacağı düzenlenmiştir. Düzenlenen idari para cezaları gerçekleştirilen ihlallere göre farklı tutarlarda belirlenmiş olup E-Skuter Yönetmeliği’ne aykırı birden fazla kusurun bir arada işlenmesi halinde, her kabahat için ayrı ayrı yaptırım uygulanacaktır.

Faaliyet gösterilen il ve ilçelerde izin alınan toplam E-skuter sayılarına ilişkin belirlenen sınırlara aykırı davranarak, olması gerekenden az ya da çok E-skuter bulunduran kişilere idari para cezasının yanı sıra 6 ay süreyle faaliyet durdurma cezası da uygulanacaktır.

Ayrıca, ihlallerin E-skuterler ile işlenmesi durumunda da, her bir E-skuter için ayrı ayrı idari para cezaları uygulanacaktır.

Son olarak, 14 Nisan 2021 tarihinden önce paylaşımlı e-skuter işletmeciliği yapan gerçek veya tüzel kişilerin, 31 Temmuz 2021 tarihine kadar E-skuter Yönetmeliği hükümlerinden muaf olacağı düzenlenmiştir.

E-Skuter Yönetmeliği’nin tam metnine ise, buradan ulaşabilirsiniz.

Nur Duygu Bozkurt Kadirhan, Kıdemli Avukat
Burak Batı, Avukat
İrem Tanık, Stajyer Avukat