Fiyat Bilgisi İçeren Reklamlar ile İndirimli Satış Reklamları ve Ticari Uygulamaları Hakkında Kılavuz Yayımlandı

Değişiklik Yönetmeliği ile gelen yeni düzenlemelerin uygulamada ne şekilde işleme alınması gerektiğine ilişkin belirsizliklerin giderilmesi amacıyla, Reklam Kurulu, Fiyat Bilgisi İçeren Reklamlar ile İndirimli Satış Reklamları ve Ticari Uygulamaları Hakkında Kılavuzu (“Kılavuz”), 12.04.2022 tarihli ve 320 sayılı toplantısında almış olduğu karar doğrultusunda hazırlamış ve Kılavuz, Reklam Kurulu kararı ile yürürlüğe girmiştir.

Kılavuz Ne Getiriyor?
Kılavuz değerlendirildiğinde, genel çerçevede Reklam Kurulu’nun Değişiklik Yönetmeliği yayımlandıktan sonra kendisine gelen soruları da dikkate alarak Kılavuz kapsamında ne şekilde uygulanacağını netleştirdiği ve belirli konularda örneklendirme yoluna giderek uygulamadaki yansımayı doğru yansıtmaya çalıştığı görülmektedir. Ayrıca; Değişiklik Yönetmeliği’nde yer alan düzenlemelerden de anlaşıldığı üzere Reklam Kurulu’nun temel beklentisinin tüketicinin kendisine yapılan uygulamaları tam ve açık olarak bilmesi olduğu tespiti de desteklenmiştir.

Bu kapsamda Kılavuz; (i) reklamlara ilişkin temel ilkeler, (ii) indirimli satış reklamları, (iii) fiyat bilgisi içeren reklamlar ve (iv) sorumluluk olmak üzere dört başlık altında ele alınmıştır.

(i) Reklamlara ilişkin temel ilkeler bakımından
Kılavuzda, reklamlarda kullanılacak olan ifadelerin gerçeği yansıtması ve anlaşılır olması gerektiğine ilişkin düzenlemeler mevcuttur. Bu şekilde, tüketicilerin görmüş oldukları reklamlarda anladıkları ve bu reklamların uygulamadaki yansıması arasında herhangi bir fark olmaması amaçlandığı açıktır. Bu doğrultuda Kılavuz içerisinde reklamlarda kullanılacak ifadeler ve bunların kapsamına ilişkin yer alan bazı düzenlemeler aşağıdaki gibidir;

• Bir fiyat veya indirim reklamı içerisinde, mağazadaki veya belirli bir kategorideki tüm mal veya hizmetler için geçerli olmadıkça “net”, “tümü” veya “her şey” gibi ifadeler kullanılamayacağı düzenlenmiştir.
• Farklı mal veya hizmet kategorileri için farklı indirimler sağlanarak yapılan genel bir fiyat indirimine ilişkin reklamlarda, mal ve hizmet kategorilerinin ve bunlarla ilgili fiyat indirimlerinin açıkça belirtilmesi gerekmekte olup; bu hususların reklam içerisinde tüketicilerin anlayabileceği açık ve anlaşılır bir şekilde ayırt edilebilir olması gerektiği düzenleme bulmuştur.
• İndirimli satış kampanyalarına ilişkin reklamlarda “…e varan”, “…den itibaren”, “…e kadar” ibarelerine okunabilir bir büyüklükte yer verilmesi, bu ibareler ile indirimli satışa tabi olduğu duyurulan malların kapsamının tüketicinin makul beklentisini karşılayacak şekilde olması gerekliliği getirilmiştir.
• Tüketicinin ani bir karar vermesini sağlamak ve bilinçli bir tercih yapması için gerekli fırsat veya zamandan mahrum bırakmak amacıyla, gerçeğe aykırı şekilde bir mal veya hizmetin sadece çok kısıtlı bir süre içinde belirli şartlar altında sunulmasının belirtilemeyeceği düzenlenmiştir.

Kılavuz ile ayrıca Satıcı veya sağlayıcının gerçekleştiremeyeceğini bildiği vaatlerde bulunmaması gerektiğine ilişkin olarak da bir mal veya hizmete ilişkin makul bir süre ve miktarda söz konusu mal veya hizmeti ya da bunların muadillerini belirtilen fiyattan sunamayacağına veya başka bir yerden tedarik edemeyeceğine ilişkin yeterli bilgi sahibi olmasına rağmen tüketiciyi bu konuda uyarmadan mal veya hizmetlerin o fiyat kapsamında reklamı yapılamayacağını düzenlenmiştir. Bu şekilde satıcı ve sağlayıcının yapacağı reklamlarda, bu reklamların uygulanabilir olup olmadığı konusunda rasyonel değerlendirme yapmaya teşvik edildiği söylenebilir.

Ek olarak; Kılavuz kapsamında yaşlılar ve çocuklara yönelik yapılacak indirimli satış reklamlarında ayrıca hassasiyet gösterilmesi gerektiğinden dolayı reklam verene ek yükümlülükler getirilmiş ve yaşlılar ile çocuklara yapılan indirimli reklamlar, diğer indirimli satış reklamlarından bu şekilde ayrıştırılmıştır.

(ii) Fiyat bilgisi içeren reklamlar bakımından
Kılavuz kapsamında fiyat bilgisi içeren reklamlar bakımından yapılan açıklamalarda ise Reklam Kurulunun asıl amacının tüketicinin reklamda yer alan mal veya hizmeti hangi şartlarda ve hangi hesaplamayla hangi bedelde alacağına ilişkin şüpheye yer bırakmayacak şekilde bilgi sahibinin olması olduğu belirtilmiştir.

Bu çerçevede Kılavuz ile fiyat bilgisi içeren reklamlar bakımından getirilen bazı düzenlemeler aşağıdaki gibidir;

• Reklamlarda tüketicilerin bilgisine sunulan nihai fiyat, mal veya hizmetin tüm vergiler dâhil toplam satış fiyatı olması gerekmektedir.
• Tüketicinin yaş, cinsiyet, sağlık durumu gibi özellikleri veya ilgili mevzuatı nedeniyle bir vergi, resim, harç veya ücretin hesaplanamaması durumunda bu unsurların fiyata dahil olmadığı reklamlarda açıkça belirtilmesi gerekmekte olup; toplam fiyatın hesaplanma yöntemine yer verilmesi gerekliliği getirilmiştir.
• Mal veya hizmetin tesliminden doğacak ve tüketici tarafından ödenecek giderler olması halinde bu giderlerin tutarı; tutarın belirli olmaması halinde ise hesaplanma yöntemi hakkında tüketicilerin bilgilendirilmesi gerekliliği düzenleme bulmuştur.
• Mal veya hizmetin fiyatının başka bir mal veya hizmete bağlı olması durumunda, reklamda yer verilen fiyattan yararlanılması için yerine getirilmesi gereken şartların açıkça belirtilmesi gerekliliği düzenlenmiştir.
• Taksit tutarlarının verildiği reklamlar bakımından, reklamı yapılan mal veya hizmetin toplam fiyatı ve taksit sayısı, taksit tutarı ile birlikte ve okunabilir büyüklükte gösterilmesi gerekmekte veya sesli olarak belirtilmesi gerekmektedir.
• Belirli yükümlülüklerin yerine getirilmesi koşuluyla bir mal veya hizmetin tüketicilere bedelsiz verileceğine ilişkin reklamlarda buna ilişkin olarak tüketicilerin yerine getirmek zorunda olduğu yükümlülüklerin reklamın ana mesajında açıkça belirtilmesi gerekliliği düzenlenmiştir.
• Fiyatın geçerliliği bakımından süre veya stok sınırı olması halinde, bu durum reklamlarda açıkça belirtilmesi gerekmektedir.

Nihayetinde, yukarıda yapmış olduğumuz açıklamalardan anlaşıldığı üzere tüketicinin nihai ödemeyi yaparken reklamda anlaşılmayan ve satın alma sürecinde de ayrıca bilgi sahibi olmadığı bedelleri ödemekle karşı karşıya kalması engellenmeye çalışılmıştır.

(iii) İndirimli satış reklamları bakımından
Değişiklik Yönetmeliği ile getirilen ve uygulamada oldukça karışıklık yaratan durumlardan biri ise, indirimli satış reklamlarına ilişkin düzenlemelerin uygulamadaki yansımasının ne şekilde olması gerektiği konusuydu. Bu düzenleme oldukça net gibi gözükse de, uygulamada toplu reklamlarda fiyatın gösterilme şekli veya bir ay içerisinde birden fazla indirim yapılması durumunda hangi fiyatın esas alınması gerektiği gibi çeşitli sorular ortaya çıkarmaktaydı. Reklam Kurulu yukarıda yer verdiğimiz sorunların farkında olarak Kılavuzda bu konulara özellikle değinmiş ve herhangi bir şüphe oluşmaması açısından çeşitli örneklemelerle de uygulamayı netleştirmiştir.

Değişiklik Yönetmeliği’ne göre indirimli satış reklamlarının yapılmasında özellikle; mal veya hizmete ilişkin indirimden önceki fiyat, indirimli satışın başlangıç ve bitiş tarihleri ile indirimli olarak satışa sunulan mal veya hizmetin miktarı sınırlı ise bu miktarın açık ve anlaşılır bir biçimde yer alması gerekmektedir ve indirimden önceki satış fiyatının tespitinde indirimin uygulandığı tarihten önceki 30 gün içinde uygulanan en düşük fiyat esas alınmalıdır. Ayrıca; indirim kampanyasının bölgesel veya aynı il içerisindeki farklı mağazalar için geçerli olan indirimler var ise, bunların ayrıca belirtilmesi gerekmektedir.

Kılavuzda belirtildiğine göre uygulamanın aşağıdaki şartları sağlayacak şekilde gerçekleştirilmesi gerektiğine ilişkin herhangi bir şüphe kalmamıştır;

• İndirim konusu mal veya hizmet üzerinde 30 gün içerisinde gerçekleştirilmiş indirimlerde ikinci bir indirim gerçekleştirilmek istendiğinde ilk indirimli fiyat üzerinden ikinci indirim gerçekleştirilebilecektir. Bir başka deyişle; indirimden önceki fiyat olarak bir önceki indirimdeki fiyat esas alınacaktır. Bu doğrultuda aynı ürüne 30 gün içerisinde aynı fiyat üzerinden birden fazla kez indirim yapılamayacağı sonucu doğmaktadır.

Reklam Kurulu yukarıda açıklamış olduğumuz indirimden önceki fiyatın tespitine yönelik uygulamayı Kılavuz içerisinde çeşitli örnekler vererek ve aşağıdaki tablo ile oldukça net olarak açıklamıştır;

Tablo-1: İndirimden Önceki Fiyatın Tespiti

Ancak önemle belirtmek gerekir ki; bir ürünün satıcısının hiç indirim duyurusu yapmadan veya üstü çizili bir fiyata yer vermeden doğrudan malın satış fiyatını yeniden belirlemesi önünde bir engel bulunmamaktadır. Bir başka deyişle, satıcı herhangi bir indirim yapmaksızın satış fiyatını istediği zaman artırıp azaltabilecektir. Yukarıdaki düzenleme sadece indirim kampanyalarını kapsamaktadır.

İndirim kampanyalarına ilişkin bir başka sorun ise indirim kampanyasının tanıtımında her bir ürünün indirimden önceki fiyatının yer almasının mümkün olmaması ancak düzenlemenin bu konuda açıklık içermemesiydi. Reklam Kurulu Kılavuz ile bu konuya da açıklık getirerek; bu durumda reklamın içerisinde her bir ürünün indirimden önceki fiyatının belirtilmesine gerek olmadığı, ilgili mal ve hizmetlerin her birine ilişkin kendi duyurularında “önceki 30 gün içinde uygulanan en düşük fiyat” veya “bir önceki fiyat”ın belirtilmesi gerektiğini açıklamıştır. Bir başka deyişle; indirim kampanyasının tanıtımında genel olarak kampanyanın çerçevesinin belirtilmesi yeterli olmakla birlikte, bu kampanyanın kampanya konusu ürünlerde tam ve doğru şekilde uygulandığının ürün etiketinden tespit edilebiliyor olması gerekecektir. Ayrıca önemle belirtmek isteriz ki; kampanya konusu indirimin tüketicinin makul olarak bekleyeceği kapsamda ürünlerde uygulanabilir olması da gerekmektedir.

Kılavuz kapsamında ayrıca; Değişiklik Yönetmeliği ile getirilen düzenlemelerin kampanya konusu ürünlerin farklı satış noktalarında veya e-ticaret platformlarında aynı veya farklı satıcı tarafından satışı durumunda da ne şekilde uygulanacağına ilişkin açıklamalar getirilmiştir.

(iv) Sorumluluk bakımından
Reklam Kurulu, Yönetmeliğe aykırı olarak yapılan reklamlardan kimin sorumlu olduğuna ilişkin ise ayrıca açıklama yapmıştır. Buna göre; herhangi bir mecrada mal veya hizmetlere ilişkin yayınlanan fiyat gösterimleri, indirimli satış duyuruları, stok bildirimleri ve ticari uygulamalardan reklam verenler sorumlu olacaktır.

Kılavuz uyarınca “e-ticaret platformları” açısından ayrıca açıklama yapılmıştır. Buna göre; e-platform üzerinden satışa sunulan ürünlerde aracı hizmet sağlayıcısının herhangi bir platformda ürüne ilişkin tanıtım yapması halinde reklam veren olarak sorumlu tutulacağı, aracı hizmet sağlayıcıların, oluşturdukları sistem üzerinden satış yapan satıcı ve sağlayıcıları işbu Kılavuz hükümleri hakkında bilgilendirmeleri gerekmektedir. Reklam Kurulu, e-platformların bu sorumluluğunun anlaşılabilir olması açısından Kılavuz içerisinde konu özelinde örnekleme yoluyla açıklama yapmıştır.

Sonuç ve Değerlendirme
Reklam Kurulu tarafından Kılavuz kapsamında Değişiklik Yönetmeliği ile getirilen ve teoride net olarak anlaşılsa dahi uygulamada yansımasının tam olarak somutlaşamadığı düzenlemelere açıklık getirmeye çalıştığı anlaşılmaktadır. Bu kapsamda; gerek Değişiklik Yönetmeliği gerekse Kılavuz uyarınca asıl amacın tüketicilerin sağlayıcılar tarafından reklam kampanyaları yoluyla sağlanan gerçek dışı veya yanıltıcı bilgiler ile hareket etmesinin önüne geçilmenin amaçlandığı açıktır. Kılavuz ile ek olarak bu durumun reklam veren ve/veya indirim uygulayan teşebbüsler tarafından uygulanabilir olmasını sağlamak amacıyla açıklama ve örneklemeler yapılmıştır.

Değişiklik Yönetmeliği’nin tam metnine ulaşmak için buraya tıklayınız.

Kılavuz’un tam metnine ulaşmak için lütfen buraya tıklayınız.

Değişiklik Yönetmeliği hakkında hazırlamış olduğumuz Bilgi Notuna ulaşmak için buraya tıklayınız.

MORAL | KINIKOĞLU | PAMUKKALE | KÖKENEK
Aslı Kınsız, Kıdemli Avukat
Işılay Işık, Avukat
Zeynep Yalçın, Stajyer Avukat