Ticaret Bakanlığı uzun süredir üzerinde çalışılmakta olan “Perakende Ticarette Uygulanacak İlke ve Kurallar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Taslağını” (“Yönetmelik Taslağı”) kamu görüşüne açtı. Perakende ticarete yeni bir yön verecek olan Yönetmelik Taslağı ile yapılan değişikliklerin 01.01.2024 tarihinde yürürlüğe girmesi planlanmaktadır.
Yönetmelik Taslağı ile 06.08.2016 tarihli, 29793 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Perakende Ticarette Uygulanacak İlke ve Kurallar Hakkında Yönetmelik”te (“
Yönetmelik”) bazı değişiklikler öngörülmektedir. Bu değişiklikler esas olarak; (i) tedarik zincirindeki haksız ticari uygulamaları ve (ii) üretici, tedarikçi ve perakende işletme arasındaki ticari faaliyetlere ilişkin ödemeleri konu almaktadır.
A. Tedarik Zincirinde Haksız Ticari Uygulamalar
Yönetmelik Taslağı’na göre haksız ticari faaliyetler; üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler arasındaki ticari ilişkilerde dengeyi bozan ve hakkaniyete aykırı sonuçlar yaratan uygulamalardır. Haksız ticari uygulama olarak kabul edilecek faaliyetler aşağıdaki gibi örneklenmektedir:
- Kalite standartlarının sağlanması amacıyla bazı durumlarda herhangi bir gerçek veya tüzel kişiden mal veya hizmet teminin zorunlu kılınması,
- Kampanya maliyetinin, kampanyalı satış yapmak istemeyen tarafa yansıtılması,
- Tarım ve gıda ürünlerinin tedarikinde ticari ilişkinin koşullarının yazılı olarak veya e-posta, faks vb. elektronik yollarla belirlenmemesi,
- Finansal koşullarda diğer tarafın aleyhine tek taraflı değişiklik yapma yetkisi veren düzenlemelere sözleşmede yer verilmesi,
- Ticari faaliyetin ana unsurlarının dışındaki çeşitli alanlarda ve konularda prim ve benzeri bedellerin alınması,
- Çeşitli koşulları içerir şekilde tarım ve gıda ürünü siparişlerinin, ürünün teslim tarihinden önceki otuz gün içinde iptal edilmesi,
- Çeşitli koşulları içerir şekilde tarım ve gıda ürünlerinin tesliminden veya mülkiyetinin devrinden sonra bozulma ya da zayi olma gibi maliyetlerin yansıtılması,
- İdari ve cezai yaptırımlara veya müşteri şikayetlerine ilişkin maliyetlerin yansıtılması,
- Çeşitli koşulları içerir şekilde teslim tarihine uyulmaması, ürünlerin listeden çıkarılması, sipariş edilen ürün miktarının azaltılması, bu ürünlere ilişkin pazarlama ya da kampanya benzeri hizmetlerin durdurulması veya mali yükümlülük getirilmesi gibi ticari misillemelerde bulunulması,
- İşletme ölçeği, ürün ve ticari faaliyetleri hakkında gerçek dışı, yanıltıcı açıklama veya bildirimde bulunulması,
- Bir kısım tarım ve gıda ürününün tesliminden veya mülkiyetinin devrinden sonra satılamadığı gerekçesiyle iade edilmesi,
- Üretim ve iş sırlarının hukuka aykırı yollardan ele geçirilmesi, kullanılması ya da ifşa edilmesi.
B. Ödemeye İlişkin Düzenlemeler:
Yönetmelik Taslağı ile ayrıca perakende ticarete konu ödemelerin, sözleşmede öngörülen sürede yapılması gerektiği düzenlenirken, tarım ve gıda ürünlerine ilişkin ödemeler ise ürün tipine bağlı olarak farklı sürelerde yapılabilecektir.
| Üretim tarihinden itibaren 30 (otuz) gün içinde bozulabilen tarım ve gıda ürünlerine ilişkin ödemenin 30 (otuz) günü aşamayacağı haller: |
Üretim tarihinden itibaren 30 (otuz) gün içinde bozulabilen tarım ve gıda ürünlerine ilişkin ödemenin 45 (kırk beş) günü aşamayacağı haller: |
Üretim tarihinden itibaren 30 (otuz) gün içinde bozulmayan ürünler bakımından ödemenin; 60 (altmış) günü aşamayacağı haller: |
- Alacaklının mikro veya küçük ölçekli olup borçlunun orta veya büyük ölçekli olması,
- Alacaklının orta, borçlunun büyük ölçekli olması.
|
- Ödemenin 30 (otuz) günü aşamayacağı haller dışındaki diğer tüm durumlar.
|
- Alacaklının mikro veya küçük ölçekli olup borçlunun orta veya büyük ölçekli olması,
- Alacaklının orta, borçlunun büyük ölçekli olması.
|
Perakende ticaretin tarafları, bu ölçeklerin tespitini yapılabilmesi adına e-devlet üzerinden edinecekleri “İşletme Sınıfı ve KOBİ Vasfı Belgesi”ni paylaşmalıdırlar.
Ayrıca, yine yukarıdaki tabloda yer alan süreler hesaplanırken teslim tarihi ve mülkiyetin devredildiği tarih arasında
öncelikli tarih esas alınacakken, kısmı teslimlerde her bir teslimat tarihi dikkate alınacaktır. Teslim tarihi belirlenemiyorsa sevk irsaliyesinin düzenlenme tarihi esastır. Ödemenin süresinde yapıldığını da bizzat borçlu ispatlamakla yükümlüdür.
C. Sonuç
Yönetmelik Taslağı ile üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler arasındaki ticari ilişkilerde karşılaşılan haksız ticari uygulamalar güncel ticari gelişmelere ve gelişen yeni iş modellerine göre yeniden tanımlanırken; diğer taraftan da 6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da belirlenen haksız ticaret uygulamalarına paralel düzenlemeler yapılmıştır.
Ek olarak ticari işletmeler büyüklüklerine göre tanımlanarak, ölçeklerine göre daha gerçekçi, makul ve orantılı bir düzenleme yapılması hedeflenmiştir. Ticaretin güncel gelişmeleri ödeme yöntemleri açısından da değerlendirilmekte ve ödemeye ilişkin sorumlulukların günümüzün ihtiyaçlarına dokunan noktaya getirilmesi, perakende ticaretin tarafları arasındaki ekonomik dengenin yakalanması amaçlanmaktadır.
Av. Dilek Akdaş Kökenek, Ortak
Av. Cerensu Çetin Yenigün, Kıdemli Avukat,
Stj. Av. Kayra Menekşe, Stajyer Avukat