Sosyal Güvenlik, Çek ve Gümrük Hukuku Mevzuatında Önemli Düzenlemeler Yürürlüğe Girdi.

Torba Kanun Ne Getiriyor?
Torba Kanun kapsamında; (i) ithalatta gözetim uygulaması dolayısıyla ödenen gümrük vergilerinin iadesi, (ii) asgari ücret desteğinin uzatılması ve (iii) karşılıksız çekte infaz durdurma süresinin uzatılması gibi hususlarda önemli düzenlemeler yapılmıştır.

I. Gümrük Düzenlemeleri
Torba Kanun Öncesi Uygulama Nasıldı?
Uygulamada ithal edilen malın gümrük beyannamesindeki gümrük değerini arttırarak gözetim belgesi yükümlülüğünü bertaraf etme amacıyla ithalatçılar, sıklıkla eşya bedelini gözetim kıymetine yükseltmekte ve ithalat kapsamında alınacak tüm vergi ve ücretler, işbu artırılmış değer üzerinden hesaplanmaktaydı. Bir diğer ifadeyle, bu yola başvuran ithalatçılar, gözetim belgesi yükümlülüğünden sıyrılmak amacıyla, ödemeleri gerekenden daha yüksek vergi ve ücretlerle karşı karşıya kalmaktaydılar.

Sonrasında ise ilgili ithalatçılar, gözetim kıymet farkına tekabül eden ithalat vergilerini 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun (“Gümrük Kanunu”) 221. maddesine göre idareden iadesini talep etmekte ve talebin reddi akabinde dava yolu ile fazladan ödenen gümrük vergilerinin iadesini alma yoluna gitmekteydiler.

Torba Kanun ile Yargı Yolunu Kapandı mı?
Kanunkoyucu tarafından Torba Kanun kapsamında yükümlünün kendi beyanı ile ödemiş olduğu gümrük vergilerinin iadesinin önüne geçebilmek için Gümrük Kanunu’nun anılan maddesi değiştirilmiş ve ithalatta gözetim uygulaması dolayısıyla ödenen gümrük vergileri bakımından “geri verilmeye veya kaldırılmaya” ilişkin taleplerin kabul edilmeyeceği düzenlenmiştir. Bir diğer ifadeyle, söz konusu vergilerin iadesine ilişkin yargı yolu kapatılmıştır.

Bununla birlikte; ithal eşyanın gümrük kıymetinin belirlenmesi konusunda yol gösterici olan, Türkiye’nin de tarafı olduğu ve iç hukukuna iktibas ettiği “Gümrük Tarifeleri ve Genel Anlaşmasının (GATT) VII. Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Uluslararası Sözleşme”ye göre ithal eşyasının gümrük kıymeti eşyanın satış bedeli olarak düzenlenmekte olduğundan, Torba Kanun ile getirilen değişikliğin uygulamada, özellikle yargı mercileri tarafından nasıl yorumlanacağı belirsizdir.

Hak arama hürriyeti ile mahkemeye erişim hakkını kısıtlayıcı bir nitelik taşıması ve Türkiye’nin tarafı bulunduğu uluslararası bir anlaşmaya aykırılık teşkil etmesi sebepleriyle Anayasa Mahkemesi incelemesi akabinde Torba Kanun’un ilgili hükmünün iptal edilmesinin ihtimal dahilinde olduğu kanaatindeyiz.

II. Sosyal Güvenlik Düzenlemeleri

• Şartları sağlayan tüm iş yerleri ve çalışanları, sektör ayrımı yapılmaksızın 2016 yılından 2020 yılı sonuna kadar sağlanan asgari ücret desteğinden, 2021 yılında günlük 2,50-TL olmak üzere aylık 75,00-TL olarak faydalanacaklardır.
  
  Katkıdan yararlanmak amacıyla muvazaalı işlem tesis ettiği anlaşılan veya sigortalıların prime esas kazançlarını 2021 yılı Ocak ila Aralık ayları/dönemi için Sosyal Güvenlik Kurumu’na (“SGK”) bildirmediği veya eksik bildirdiği tespit edilen işyerlerinden ilgili tutar, gecikme cezası ve gecikme zammıyla birlikte geri alınacak ve bahsi geçen işyerleri asgari ücret desteğinden yararlandırılmayacaktır.
• Bununla birlikte, ilgili ayda 2021 yılına ait aylık brüt asgari ücretin 1/10’unu geçmeyecek tutarda eksik prime esas kazanç bildirimi yapıldığının tespit edilmesi durumunda SGK tarafından ihtar üzerine 15 günlük süre içinde söz konusu eksikliği gideren işyerleri, katkıdan faydalanabileceklerdir.

III. Karşılıksız Çek Düzenlemeleri
7226 sayılı Kanun ile 5941 sayılı Çek Kanunu’na eklenen geçici 5. madde uyarınca, (i) 24 Mart 2020 tarihine kadar işlenen karşılıksız çek düzenleme suçundan mahkum olanların cezalarının infazı durdurulmuş, hükümlünün (borçlu) tahliye tarihinden itibaren en geç 3 ay içinde çek bedelinin karşılıksız kısmının 1/10’ini alacaklıya ödemek zorunda olduğu belirtilmiş, (ii) kalan kısmının 3 aylık sürenin bitiminden itibaren 2’şer ay arayla 15 eşit taksitle ödenmesi durumunda mahkemece ceza mahkumiyetinin bütün sonuçlarıyla ortadan kaldırılmasına karar verileceği düzenlenmiş ve sonrasında 7247 sayılı Kanun ile ödemeye ilişkin 3 aylık süre, 1 yıla çıkarılmıştı.

Torba Kanun ile 24 Mart 2020 tarihi, 30 Nisan 2021 olarak değiştirilmek suretiyle düzenlemeden yararlanacakların kapsamı genişletilerek çek bedelinin ödenmeyen kısmının 1/10’ini ödemek için öngörülen süre 30 Haziran 2022 tarihine kadar uzatılmıştır.

Torba Kanun öncesi uygulamadan faydalanmış olan hükümlülerin cezasının infazı, ödeme sürecinin geldiği aşama dikkate alınmaksızın yeni düzenlemeye göre yapılacak, çek bedelinin ödenmeyen kısmının belirlenmesinde ister haricen ister icra dosyasına ödeme yapılmış olsun, yapılan bu ödemelerin hepsi dikkate alınacak ve ödenen bu miktarlar düşüldükten sonra kalan miktar üzerinden 1/10’in hesabı yapılacak ve taksit miktarları buna göre belirlenecektir.

Ayrıca, 30 Nisan 2021 tarihine kadar işlenmiş ve henüz infaz aşamasına geçilmemiş suçlarda borçlunun, çek bedelinin ödenmeyen kısmının 1/10’ini 30 Haziran 2022 tarihine kadar ve kalan kısmını ise 30 Haziran 2022 tarihinden itibaren 2’ier ay arayla 15 eşit taksitle ödemesi durumunda, mahkumiyet kararı daha sonra verilmiş veya kesinleşmiş olsa bile taksitlerin geldiği aşama dikkate alınarak mahkemece infazın durdurulmasına veya ceza mahkumiyetinin bütün sonuçlarıyla birlikte ortadan kaldırılmasına karar verilecektir.

Torba Kanun düzenlemesi, kovuşturma evresinin ilerlemesine ilişkin herhangi bir etki doğurmayacak olup, yargılamaya devam edilerek hüküm kurulacaktır. Düzenlemeden faydalanmak isteyenlerin, ceza yargılamasının sonuçlanmasını beklemeden, uygulama koşullarına uygun olarak süresinde, kendiliğinden ödemelerini yapması gerekmektedir. Bu husus infaz aşamasında dikkate alınarak hükümlünün bu düzenlemeden faydalanıp faydalanamayacağına karar verilecektir. Belirtmek gerekir ki, hükümlünün herhangi bir tebligat beklemeden ilgili sürelere kendiliğinden uyması ve ödemelerini yapması gerekmektedir. Aksi takdirde bu düzenlemeden faydalanamayacak ve cezanın infazına geçilecektir.

Torba Kanun’un tam metnine ulaşmak için lütfen buraya tıklayınız.

Asu Motur, Avukat
Burak Batı, Avukat
Çağla Yargıç, Stajyer Avukat