Tütün Mevzuatında Değişiklik Yapan Torba Yasa Yayımlandı

Torba Yasa’daki bazı değişiklikler yayımı tarihinde yürürlüğe girmiş, bazıları ise 1 Ocak 2024 tarihinde yürürlüğe girecektir.

Torba Yasa ile,

• 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nda (“VUK”);
• 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nda (“ÖTV”);
• 4733 sayılı Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkol Piyasasının Düzenlenmesine Dair Kanun’da (“Tütün ve Alkol Kanunu”);
• 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nda (“Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu”); ve
• 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu’nda değişiklik yapılmıştır.

Torba Yasa ile Ne Amaçlanıyor?
Torba Yasa ile, tütün, tütün mamulleri ve alkolün kaçakçılığa konu edilmesi durumunda oluşan vergi kaybının ve haksız rekabet ortamının önlenmesi, piyasaya standart dışı ve kalitesiz ürün arzının engellenmesi, üretildiği koşullar ve içerdiği maddeler sebebiyle çevre ve toplum sağlığını tehlikeye sokan ürünlerin piyasaya girişinin engellenmesi amaçlanmaktadır.

Torba Yasa Ne Getiriyor?
Torba Yasa ile getirilen düzenlemeler 5 (beş) ana başlık altında toplanmaktadır. Bu başlıklar ve ilgili düzenlemeler aşağıdaki gibidir:

Özel Etiket ve İşaretlere İlişkin Düzenlemeler
Tütün ve Alkol Kanunu ile düzenlenen piyasalarda, Hazine ve Maliye Bakanlığı (“Bakanlık”) tarafından yetki verilip verilmediğine bakılmaksızın, vergi güvenliğini sağlamak için kullanılmasına zorunluluk getirilen özel etiket ve işaretlerle ürünlerin etiketlenmesi, işaretlenmesi, etiketlenen veya işaretlenen ürün bilgilerinin kurulan veri merkezine aktarılmasını sağlayan Ürün İzleme Sistemi’ne (“ÜİS”) fiziksel veya bilişim yoluyla müdahale ederek Bakanlık’a elektronik ortamda iletilmesi gereken belge, bilgi veya verilerin iletilmesini önleyenler veya bunların gerçeğe uygun olmayan şekilde iletilmesine sebep olanlara 3 (üç) yıldan 8 (sekiz) yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür. Pul, barkod, hologram, kupür, damga ve sembol, bu tür özel etiket ve işaretler arasındadır. Torba Yasa’nın gerekçesi uyarınca, ÜİS’ye usulsüz müdahalenin suç kapsamına alınarak kayıt dışı üretimin önlenmesi amaçlanmıştır.

Makaron ve sigara üretim tesislerinde, Tarım ve Orman Bakanlığı’na bildirimde bulunmadan ve vergi güvenliğini sağlamak amacıyla kullanılmasına zorunluluk getirilen yukarıda belirtilen özel etiket ve işaretlerle ürünlerini etiketlemeden veya işaretlemeden makine çalışma testleri, ürün denemeleri veya deneme üretimi yapanlar için, alt sınır 10.000,00 TL (on bin Türk Lirası) olmak üzere, üretilen her bir adet ürün başına 1,00 TL (bir Türk Lirası) idari para cezası verileceği düzenlenmiştir.

Torba Yasa’nın gerekçesinde, ÜİS’nin, tesis kurma izni aşamasında sağlanması gerekli şartlar arasına eklenerek sigara ve makaron üretiminde hem ürün denemesinin, makine çalışma testlerinin veya deneme üretimlerinin ÜİS dahilinde yapılmasının sağlanması ve bu sayede ürün güvenliğini tesis etmenin hem de ÜİS haricinde ürün denemesinin, makine çalışma testlerinin veya deneme üretim yapıldığının tespiti halinde ağır idari para cezası öngörülerek caydırıcılığın üst seviyeye çıkarılmasının amaçlandığı belirtilmektedir.

ÖTV Kanunu’na İlişkin Düzenleme
Diğer yandan, kaçakçılıkla mücadele etkinliğini artırmak için VUK uyarınca kullanma zorunluluğu getirilen özel etiketi veya işareti olmayan özel tüketim vergisine tabi makaron tespitleri de yalnız tütün yerine geçen maddelerden yapılmış sigaralara ek olarak kapsama alınmış olup, söz konusu ürünleri belirli sayıda bulunduran, üreten veya ithal edenlerin de cezalı tarhiyattan müteselsilen sorumlu tutulacakları öngörülmüştür.

Tütün Mamullerinin Üretimine İlişkin Düzenlemeler
Torba Yasa öncesinde, Tütün ve Alkol Kanunu’nda, Türkiye’de tütün mamulleri üretmek isteyenlere ilişkin şartlar kapsamında sadece sigara için tek vardiyada yıllık üretim kapasitesinin 2 (iki) milyar adet olacağı tütün hazırlama bölümleri dahil tam ve yeni teknoloji ile tesisler kurmaları gerekmekteyken, Torba Yasa ile 2 (iki) milyarlık üretim kapasiteli tütün hazırlama bölümleri dahil tam ve yeni teknoloji ile tesisler kurma şartına makaron, yaprak sigara kâğıdı ve sigara filtresi de eklenmiştir.

Bu doğrultuda, Türkiye’de, marka bazında sigara için yıllık en az 2 (iki) milyar adet üretenlerin, aynı markadan olmak üzere serbestçe ithalat yapabilme, fiyatlandırabilme ve satabilme imkanlarına ve sigara ithalatı, ithal edilen tütün mamullerinin fiyatının belirlenmesi ve yurt içinde pazarlamasına ilişkin Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek usul ve esasların kapsamına sigaranın yanı sıra Torba Yasa ile makaron, yaprak sigara kağıdı ve sigara filtresi de dahil edilmiştir.

Bu düzenlemeler, yayımı tarihinde yürürlüğe girecektir.

Yetki Belgesine İlişkin Düzenlemeler
Torba Yasa ile, tütün, tütün mamulleri, makaron, yaprak sigara kağıdı, sigara filtresi, alkol ve alkollü içeceklerin üretim ve ithalat faaliyetleri ile tütün ticareti yetki belgesi kapsamındaki faaliyetlere ilişkin izin, uygunluk ve yetki belgesi başvurusu, tadili veya süre uzatımına ilişkin taleplerin yerine getirilmesi için, Tütün ve Alkol Kanunu kapsamında verilen ve süresinde ödenmeyen idari para cezası borcu, Sosyal Güvenlik Kurumu’na vadesi geçmiş prim ve idari para cezası borcu ile vergi dairelerine vadesi geçmiş borcun bulunmaması zorunluluğu getirilmiştir.

Torba Yasa ile, yalnızca Tütün ve Alkol Kanunu’na aykırı fillerden dolayı haklarında kesinleşmiş mahkumiyet kararı olanlara değil, 4250 sayılı İspirto ve İspirtolu İçkiler İnhisarı Kanunu, VUK ve Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’na yer alan aykırı filler sebebiyle haklarında kesinleşmiş mahkumiyet kararı olanlara da Tütün ve Alkol Kanunu kapsamında yürütülen faaliyetlere ilişkin hiçbir belge verilmeyeceği, verilmiş olanların ise Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından iptal edileceği düzenlenmiştir. Ayrıca anılan hükümlere aykırı fiilleri işlediği tespit edilenlere Tütün ve Alkol Kanunu kapsamında yürütülen faaliyetlere ilişkin verilen belgelerin, kovuşturmaya yer olmadığına dair karar veya mahkeme kararı kesinleşinceye kadar askıya alınması ve bu süre içinde söz konusu tesis veya işyeri için başka bir gerçek veya tüzel kişiye belge verilmemesi öngörülmüştür.

Teminat Verilmesine İlişkin Düzenlemeler
Tütün, tütün mamulleri, makaron, yaprak sigara kâğıdı, sigara filtresi, alkol ve alkollü içeceklerin üretim ve ithalat faaliyetleri ile tütün ticareti yetki belgesi kapsamındaki faaliyetlere ilişkin; izin, uygunluk ve yetki belgesi bulunanlar ile izin, uygunluk ve yetki belgesi başvurusu, tadili veya süre uzatımına ilişkin talepleri olanlardan, 50 (elli) milyon Türk Lirası’na kadar teminat alınması konusunda Tarım ve Orman Bakanlığı yetkili kılınmıştır. Bunun yanı sıra Torba Yasa ile izin, uygunluk ve yetki belgesine tabi faaliyetlerde bulunanlardan, belirtilen teminatı vermeyenlerin faaliyete ilişkin belgelerinin teminat verilinceye kadar askıya alınması ve bu süre içinde söz konusu tesis için anılan belgelerin başka bir gerçek veya tüzel kişiye verilmeyeceği öngörülmüştür.

Yetkisiz Tütün Ticaretine İlişkin Düzenlemeler
Torba Yasa ile yetkisiz tütün ticaretine ilişkin cezai hükümler değiştirilmiştir. Bu kapsamda, makaron ve sigara üretim tesislerinde, makine çalışma testleri, ürün denemeleri veya deneme üretimi kapsamında üretilen makaron ve sigaraların süresi içerisinde imha edilmemesi halinde 10.000,00 TL’den (on bin Türk Lirası) az olmamak üzere, üretilen her bir adet başına 1,00 (bir Türk Lirası) idari para cezası verileceği düzenlenmiştir.

Yürürlük
Bu bilgi notunda, yayımı tarihinde yürürlüğe gireceği ayrıca belirtilmeyen düzenlemelerin tamamı 1 Ocak 2024 tarihinde yürürlüğe girecektir.

Torba Yasa’nın tam metnine buradan ulaşabilirsiniz.

MORAL | KINIKOĞLU | PAMUKKALE | KÖKENEK
Aslı Pamukkale, Kıdemli Ortak
Nur Duygu Bozkurt Kadirhan, Kıdemli Avukat
İlayda Sak, Avukat
Deniz Yontuk, Avukat