Anayasa Mahkemesi tarafından 11.02.2022 tarihinde yayınlanan karar ile (“Karar”) işverenin, Whatsapp yazışmalarını gerekçe göstererek işçinin iş akdini sona erdirmesinin işçiye ait “haberleşme hürriyeti ve özel hayata saygı hakkını” ihlal ettiğine hükmedilmiştir.
Kararda, özel bir şirket çalışanı olan başvurucunun, çalıştığı şirketin hizmet sağladığı devlet hastanesinde görev yapmakta olduğu sırada, Kurum yöneticilerinden birinin işçiye görevi için verilen iş bilgisayarında yer alan Whatsapp yazışmalarını görmesi ve bu yazışmaların içeriklerini ele geçirmesi üzerine işçinin iş akdinin haklı nedenle tazminatsız olarak sona erdirildiği belirtilmiştir. Başvurucunun işe iade istemi ile açtığı dava ise ilk derece mahkemesi tarafından ve sonrasında da istinaf başvurusu aşamasında bölge idare mahkemesi tarafından kesin olarak reddedilmiştir.
Kararın ilk bölümünde, işverenin işçinin iletişimini denetleme yetkisinin özel hayata saygı hakkı ve haberleşme hürriyeti kapsamında uygulanıp uygulanmadığının olası bir uyuşmazlıkta kontrolünün devletin pozitif yükümlülüğü olarak değerlendirildiği belirtilmiştir. 4857 sayılı İş Kanunu’nda işverenin işçinin kullanımına özgülediği elektronik araçlar kapsamında bir düzenleme yapılmadığı, Anayasa’nın 20. ve 22. maddelerinde ise özel hayata saygı hakkına ve haberleşme hürriyetine dair güvence verildiği ve Anayasa’daki bu düzenlemelerin iş hukuku uyuşmazlıklarında uygulanması hususunda bir engel olmadığı belirtilerek, bu konunun yasal zeminin oluşturulmasının devletin pozitif yükümlülüğü olduğu vurgulanmıştır.
Kararın devamında, konunun iş hukukuna ilişkin boyutu bakımından yapılan hukuki değerlendirmede, işveren tarafından iş yerinde kullanıma tahsis edilen elektronik araçların denetlenebileceği ancak buna ilişkin işveren tarafından işçiye açık bir bilgilendirme yapılmasının zaruri olduğu belirtilmiştir. Ayrıca, somut olayda kişisel kullanıma ilişkin olduğu diğer insanlar gibi işverence de bilinen “Whatsapp” programının denetlenmesinin ve şahsi yazışmaların elde edilmesinin, başvurucunun özel hayatının ve haberleşmesinin gizliliğinin korunması konusundaki makul beklentisine aykırı olduğunun açık olduğu belirtilmiştir. Anılan kararda, hem ilk derece mahkemesi hem de istinaf mahkemesi tarafından, bu kapsamda bir değerlendirme yapılmaksızın karar verildiği tespit edilmiştir. İşçinin iş sözleşmesinin feshedilmesine dayanak oluşturan Whatsapp yazışmalarının işçi tarafından alenileştirilmediği halde, işçinin rızası alınmadan ve iş için özgülenen bilgisayarın denetimine yönelik işçiye herhangi bir bilgilendirme yapılmadan bu içeriklerin feshe dayanak oluşturması hukuka aykırı kabul edilmiştir.
İşçinin şahsi yazışmalarının hukuka aykırı bir yöntemle neden elde edildiğine dair işveren tarafından belirli ve uygun bir açıklama yapılmadığı ve işçinin bilgisayarında açık kalan yazışmaların işveren tarafından okunmasına dair amacın ne olduğunun ve bu amaca ulaşma konusunda işverenin başka yöntemlere de başvurma ihtimalinin olup olmadığının işveren tarafından açıklanamadığı; ayrıca yazışma içerikleri bir bütün olarak değerlendirildiğinde işçinin arkadaşlarıyla yapılan yazışmaların da konuşmada yer aldığı, gerek başvurucunun gerek de arkadaşlarının yazışmaların ele geçirilmesi konusunda rızası olmadığı halde işçinin, iş akdinin feshine bu durumun dayanak yapılmasının hukuka uygun olmadığı kararda belirtilmiştir.
Tüm bu sayılan nedenlerle, Anayasa Mahkemesi tarafından işçinin “özel hayata saygı” ve “haberleşme hürriyetinin ihlal edildiğine” hükmedilen kararda; kanaatimizce, işverenlerin, çalışanların özel yaşamlarına saygı gösterme yükümlülükleri ile yönetim ve denetim gücünü kullanarak işyerinin düzgün bir biçimde işleyişini sağlama hakları arasındaki dengeyi korumalarının gerekliliği ve çalışanlara tahsis edilen elektronik araçların hangi koşullar altında denetlenebileceğine ve/ veya izlenebileceğine dair çalışanlara öncesinde açık, şeffaf ve dürüst bir bilgilendirme yapılmasının önemi vurgulanmıştır.
Saygılarımızla,
Bahar Esentürk, Avukat
Selma Esen, Avukat
Hande Solak, Avukat
Eylül Bengisu Gümüş, Avukat