Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Yönetmeliği Yayımlandı

Bu düzenlemelerden biri de 7244 Sayılı Kanun’un 14. maddesi ile 6585 sayılı Kanun’a eklenen “Fahiş Fiyat Artışı, Stokçuluk ve Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu” başlıklı Ek Madde 1 olup bu madde ile üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerin fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamalarına yönelik düzenlemeler yapmak, gerektiğinde denetim ve incelemelerde bulunarak idari para cezası uygulamak ve her türlü tedbiri almak amacıyla Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu’nun (“Kurul”) oluşturulacağı, ayrıca Kurul’un oluşumu, görevleri, çalışma usul ve esasları, sekretarya hizmetleri ve Kurul’a ilişkin diğer hususların ise yönetmelik ile düzenleneceği öngörülmüştü.

Buna istinaden Ticaret Bakanlığı (“Bakanlık”) tarafından Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Yönetmeliği (“Yönetmelik”) çıkarılmış olup, 28 Mayıs 2020 tarihli, 31138 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak, yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir. Dayanağı 6585 Sayılı Kanun olan Yönetmelik ile olağanüstü hal, afet ve ekonomik dalgalanma dönemleri ile diğer acil durumlarda faaliyet gösterecek Kurul’un oluşumu, görev ve yetkileri ile üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerin fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamalarının denetlenmesine ve idari para cezalarının uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar düzenlenmektedir.

1. Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu
Bakanlık bünyesinde kurulan Kurul’un görev, yetki ve çalışma esasları Yönetmelik ile belirlenmiştir. Buna göre 13 üyeden oluşacak kurulda, Ticaret, Adalet, Hazine ve Maliye, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Tarım ve Orman Bakanlıkları tarafından görevlendirilen üyeler, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu ve Reklam Kurulu’ndan üyeler yer alacaktır. Üyelerin aynı zamanda Yönetmeliğin 5. Maddesinde düzenlenen yetkinlikleri de sağlıyor olması gerekmektedir.

Yönetmelik ile görev ve yetkileri belirlenen Kurul, olağanüstü hal, afet ve ekonomik dalgalanma dönemleri ile diğer acil durumlarda üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından satışa sunulan ve kamunun beslenme, sağlıklı yaşama ve korunma gibi temel ihtiyaçlarını karşılamak için zorunlu olan mal ve hizmetlerin fiyatında girdi ve diğer üretim maliyetlerindeki artış gibi haklı bir sebebe dayanmaksızın yapılan aşırı ve adil olmayan fahiş fiyat artışlarına karşı piyasa dengesini ve tüketicileri korumaya yönelik gerekli tedbirleri alarak bu tedbirlerin uygulanmasını sağlayacaktır. Yapılan denetim ve incelemelere ilişkin üretici, tedarikçi ve perakende işletmenin savunması Kurul tarafından alınacaktır. 6585 Sayılı Kanun’un Ek 1’inci maddesi uyarınca,

• Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından bir mal veya hizmetin satış fiyatında fahiş artış yapılamayacağı ve
• Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından piyasada darlık yaratıcı, piyasa dengesini ve serbest rekabeti bozucu faaliyetler ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunulamayacağı düzenlenmiştir.

Ek Madde 1’de belirtilen bu yükümlülüklere aykırı hareket ettiği tespit edilen üretici, tedarikçi ve perakende işletmelere idari para cezalarını uygulama yetkisi Kurul’a aittir. Bu kapsamda Kurul;

• Fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamalarına karşı piyasa dengesini ve tüketicileri korumaya yönelik gerekli tedbirleri alarak bunların uygulanmasını sağlamak,
• Fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamaları ile ilgili denetim ve incelemeler yapıp veya yaptırarak, bu denetim ve incelemelere ilişkin üretici, tedarikçi ve perakende işletmenin savunmasını almak veya alınmasını sağlamak,
• 6585 Sayılı Kanun’un Ek 1’inci maddesinde belirtilen yükümlülüklere aykırı hareket ettiği tespit edilen üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler hakkında 6585 Sayılı Kanun’un 18/1-(ı) maddesi çerçevesinde idari para cezası kararı almak ve bu kararın uygulanmasını sağlamak,
• Fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamaları ile ilgili ilke ve kuralları belirlemek.
• Bakan tarafından fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamaları ile ilgili verilen diğer görevleri yerine getirmek ile görevlidir.

 2. Şikâyet Başvurusu ve İncelemeler
Yönetmelik ile fahiş fiyat artışlarına karşı şikâyet prosedürü öngörülmüştür. Söz konusu uygulamalara ilişkin şikâyet başvurusu dilekçeyle şikâyet sistemi üzerinden yapılabileceği gibi elektronik sistem üzerinden Bakanlık ya da Ticaret İl Müdürlüğüne de yapılabilecektir.

Şikâyet başvurularının, şikâyet eden kişinin bilgileri ve iletişim bilgileri (gerçek kişi olması durumunda adı, soyadı, T.C. kimlik numarası veya yabancı kimlik numarası; tüzel kişi olması durumunda ise unvanı) ve şikâyete konu üretici, tedarikçi veya perakende işletmeye ait tanıtıcı bilgiler, iletişim bilgileri, mal veya hizmete ilişkin bilgiler ve varsa belge, fotoğraf, video görüntüleri içermesi gerekmektedir. Söz konusu şartları taşımayan şikâyet başvuruları Bakanlıkça veya il müdürlüğünce reddedilecek ve bu durum gerekçesiyle birlikte başvuru sahibine bildirilecektir. Başvurudan veya başvuruya ilişkin Kurul kararı alınmadan önce yargı yoluna gidildiğinin tespiti halinde başvuru işlemden kaldırılarak bu durum gerekçesiyle birlikte başvuru sahibine bildirilecektir.

Yönetmeliğin geçici maddesi ile 7244 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği 17 Nisan 2020 tarihinden önce fahiş fiyat artışı uygulamaları hakkında Bakanlığa yapılan başvurular 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve ikincil mevzuatı kapsamında Reklam Kurulu tarafından sonuçlandırılacaktır. 17 Nisan 2020 tarihinden sonra yapılan başvurular ise Kurul tarafından sonuçlandırılacaktır.

Resen veya şikâyet üzerine yapılan denetimlerde, üretici, tedarikçi ve perakende işletmeye denetimin yapıldığı günden başlamak üzere 10 günden az olmamak kaydıyla savunma için süre verilmesi gerekmektedir. Bu süre bir defaya mahsus 10 güne kadar uzatılabilecektir. Belirlenen sürede savunma yapılmaması durumu hariç olmak üzere işletmelere, savunması alınmadan Kurul tarafından idari para cezası kararı alınamayacaktır. Kurul kararları Bakanlıkça uygulanacak ve bu kararlar yalnızca kamuoyunun bilgilendirilmesi ve aydınlatılmasıyla mal ve hizmet piyasasındaki tarafların ekonomik çıkarlarının korunması amacıyla açıklanabilecektir.

3. Denetim ve Ceza Hükümleri
Yönetmelik ile Kurul’a üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerde denetim yapma ve ilgili kişi, kurum ve kuruluşlardan her türlü bilgi ve belgeyi talep etmeye yetkisi tanınmıştır. Ayrıca, Bakanlık, Yönetmeliğin uygulanmasında oluşan tereddütleri gidermeye, ortaya çıkan sorunlar ve şikâyetlerle ilgili olarak üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerde denetim yapmaya, ilgili kişi, kurum ve kuruluşlardan her türlü bilgi ve belgeyi talep etmeye yetkili olup, bu yetkisini il müdürlükleri aracılığıyla da kullanabilecektir.

6585 Sayılı Kanun’un Ek 1’ inci maddesinin ilk fıkrasına aykırı hareket ettiği, bu kapsamda, fahiş fiyat artışında bulunduğu tespit edilenlere 10.000-TL’den100.000-TL’ye, 6585 Sayılı Kanun’un Ek 1’ inci maddesinin ikinci fıkrasına aykırı hareket edenlere ise 50.000-TL’den 500.000-TL’yekadar idari para cezası verilecektir. Kurul idari para cezalarını belirlerken işlenen fiilin ağırlığı ve haksızlık içeriği, işletmenin türü, büyüklüğü ve bulunduğu sektör, fahiş fiyat artışı ve stokçuluk faaliyetinden sağlanan menfaat ile daha önce aynı konuda idari para cezası uygulanıp uygulanmadığı gibi hususları göz önünde bulundurur.

Kanun’un tam metnine buradan ulaşabilirsiniz.

Aslı Kınsız, Avukat
Yelda Yalçın, Stajyer Avukat