Sosyal Güvenlik Kurumu Alacaklarının Cebren Tahsili

Ödeme Emri Kavramı

• Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (“SGK”) (i) işverenlerden, (ii) bazı özel durumlarda şirket ortaklarından veya (iii) sigortalılardan prim alacağı olabilir. Bunun yanı sıra SGK tarafından ilgililer hakkında koşulları oluşması halinde idari para cezası uygulanabilir. Bu gibi alacakların tahsili cebri icra yoluyla gerçekleştirilebilir.


• Genel anlamda cebri icra süreci SGK tarafından “ödeme emri” gönderilmesiyle başlar. Ödeme emri, kamu alacağının tahsili için SGK tarafından ilgilinin mal varlığına yönelmeden önce, borcu ödemeleri açısından ihtar edilmeleri amacını taşıyan bir uyarıdır.

Ödeme Emrinin Tebliği

• SGK tarafından ödeme emri tebliğ edilen ilgili 15 (On Beş) günlük süre içerisinde (i) borcu ödeyebilir veya (ii) ödeme emrine karşı kısmen veya tamamen itiraz edebilir. Borcun ödenmesi, ödeme emrine karşı itiraz edilmesine engel değildir. Nitekim bazı durumlarda belirtilen süre içerisinde ödeme yapılması, borçtan indirim yapılmasına veya borcun taksitle ödenmesine olanak sağlamaktadır.

Ödeme Emrine İtiraz

• İtiraz mahkemeye başvurmak sureti ile gerçekleştirilmektedir. İstisnai durumlarda, SGK idari yollardan, mahkemeye başvuru olmaksızın, borcu ve icra takibini sonlandırabilmektedir. (i) İdari para cezasına itiraz ile (ii) başta prim alacakları olmak üzere tahakkuk ettirilen sair SGK alacaklarına itiraz konusunda; görevli mahkeme, kuruma başvuru zorunluluğu gibi hususlarda farklılıklar bulunmaktadır.

Kuruma Başvuru ve Dava

• SGK tarafından idari para cezası verilmiş olması halinde itiraz için dava açılmadan önce kuruma başvuru zorunludur. SGK tarafından prim alacağı ve sair SGK alcağının tahsili için ödeme emri gönderilmiş ise kuruma başvuru zorunluluğu bulunmamaktadır.


• SGK’ya itiraz yolunun açık olduğu hallerde, yapılan başvurunun reddedilmesi halinde başvurunun reddine dair yazının tebliği tarihinden itibaren 30 (Otuz) gün içerisinde veya SGK’ya başvurunun zorunlu olmadığı hallerde ödeme emrinin tebliği tarihinden itibaren 15 (On Beş) gün içerisinde itiraz için dava yoluna gidilmesi gerekmektedir.


• SGK’ya başvurunun zorunlu olduğu hallerde, SGK’nın itiraza ne kadar süre içerisinde yanıt vermesi gerektiği mevzuatta düzenlenmemiştir. Danıştay uygulamasına göre SGK’nın itiraza 60 (Altmış) gün içinde yanıt vermemesi halinde itirazın zımnen reddedildiği kabul edilmektedir. İzmir Bölge İdare Mahkemesi’ne göre ise SGK tarafından itiraza ilişkin yanıt verilmeden dava açılması mümkün olmayıp, böyle bir durumda açılan davalar incelenmeden reddedilmektedir.


• Prim ve sair borçlara itiraz konusunda görevli mahkeme iş mahkemesi iken idari para cezasına itiraz konusunda görevli mahkeme idare mahkemeleridir. Salt dava yoluna gidilmesi veya zorunlu olmadığı durumlarda kuruma itiraz edilmesi takibi durdurmayacak olup, takibin durması için görevli mahkemeye göre (i) yürütmenin durdurulması kararı veya (ii) ihtiyati tedbir kararı alınması gerekecektir. Şu kadar ki kuruma başvurunun zorunlu olduğu durumlarda SGK’ya başvuru, SGK tarafından başvuruya ilişkin karar verilene kadar takip işlemlerini durduracaktır.